-
۹۷۵۸
مقدمه
محافظت ساختمان‌ها در برابر آتش‌سوزی از ابعاد ایمنی جانی، مالی و منافع ملی از ضروری‌ترین نیازها و الزامات در طرح و اجران‌ها است. علوم و مهندسی ایمنی در برابر آتش از موضوعات مهمی محسوب می‌شود که در دهه‌های اخیر در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. دانش فنی و فناوری‌های ایمنی در برابر آتش در دنیا به سرعت در حال رشد است. این موضوع فقط به ساختمان‌های متعارف محدود نمی‌شود و زمینه‌های متعدد دیگر در کشور مانند سیستم‌های حمل و نقل و سازه‌های خاص همگی نیازمند تحقیقات و فناوری‌های ایمنی در برابر آتش هستند. علاوه برآن با توجه به نیازهای متعدد در صنعت ساختمان کشور و رویکرد به سمت اهدافی نظیر سبک‌سازی، مقاوم‌سازی، عایق‌کاری حرارتی و کاربرد مواد پلیمری و کامپوزیت‌ها در ساختمان که باعث افزایش خطرپذیری حریق شده، از مراکز تحقیقاتی انتظار می‌رود راه‌حل‌های کاربردی برای ایمنی این محصولات در برابر آتش ارائه نمایند. از جمله تهیه مقررات، استانداردها، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های تخصصی برای تأمین سطح مناسب ایمنی در برابر آتش در ساختمان‌ها و ترویج فناوری‌های محافظت در برابر آتش ضروری است. به این موضوع باید گرایش‌های جدید مقررات و استانداردها در دنیا به سمت الزامات پایه عملکردی و راه‌حل‌های مهندسی را اضافه کرد که در سال‌های اخیر حوزه‌های جدید و تخصصی را در تحقیقات مهندسی آتش گشوده است و در کشور ما نیز باید در آینده نزدیک مورد توجه جدی‌تری قرار گیرد.
ویرایش حاضر از مبحث سوم مقررات ملی ساختمان نسبت به ویرایش‌های قبلی به نحو قابل توجهی تکمیل شده تا به صورت بهتری پاسخگوی نیازهای جامعه مهندسی و ایمنی آحاد جامعه باشد. پیش از هر چیز، ساختار مبحث در این ویرایش به صورت مفهومی نظم داده شده، مطالب در فصل‌های تخصصی مربوط به خود ارائه شده است. دسته‌بندی تصرف‌ها که برای بسیاری از الزامات مورد نیاز است، در این ویرایش ارائه شده است. دسته‌بندی ساختارها از نظر مقاومت در برابر آتش،محدودیت‌های ابعادی ساختمان‌ها بسته به مقاومت عناصر آنها در برابر آتش، نصب سیستم‌های کشف و اعلام حریق، مشخصات راه‌های خروج، رفتار مصالح نازک‌کاری و نما در برابر آتش، کنترل و محافظت مصالح پلیمری از نظر خطرپذیری در برابر آتش، مقاومت در برابر آتش برای اجزای سازه‌ای و جداکننده‌ها، آتش‌بندی فضاهای جداسازی شده، محافظت در برابر دود، نصب سیستم‌های اطفا و سایر مسائل مهم در یک فصل‌بندی منطقی و مفهومی ارائه شده‌اند. به علاوه ضوابط مربوط به برخی فضاها و ساختمان‌های خاص مانند آتریوم‌ها، ساختمان‌های عمیق و پارکینگ‌ها در این ویرایش ارائه شده است. همچنین تجربیات و بازخوردهای جامعه مهندسی در سال‌های قبل از طرق مختلف دریافت و بهره‌برداری شد. برخی اصلاحات مورد نیاز در ویرایش‌های قبلی (اعم از رفع اشکال، تعدیل سطح الزامات، افزودن گزینه‌های طراحی و یا شفاف‌سازی برخی بندها) در این ویرایش انجام شده است. همچنین هماهنگی‌های بیشتری با کمیته‌های تخصصی سایر مباحث از جنبه‌های فنی و واژه‌شناسی صورت گرفت. یکی از پیشرفت‌های مهم در این ویرایش، تدوین ضوابط دسته‌بندی مصالح نازک‌کاری و نما از نظر رفتار در برابر آتش و تعیین الزامات کاربردی برای آنها بود. این موضوع همچنین برای مصالح فوم پلیمری صورت گرفت و ضوابط آنها ارائه شده است. نیازی به توضیح نیست که یکی از مهمترین عوامل گسترش حریق در ساختمان‌ها و تلفات و خسارات ناشی از آنها، کاربرد مصالح قابل اشتعال و یا استفاده ناصحیح از مصالح با جزئیات اجرایی غلط است که در این ویرایش از مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، برای اولین بار ضوابط آنها تا حدود زیادی ارائه شده و قدم مهمی در جهت ارتقاء سطح ایمنی در برابر آتش در کشور تلقی می‌گردد. در این ویرایش تلاش شد تا سطح الزامات و نیز دامنه اجباری شدن آنها در یک فرآیند منطقی و با در نظر گرفتن شرایط کشور از جنبه‌های مختلف اقتصادی، فنی و دسترسی به فناوری‌های مورد نیاز در نظر گرفته شده، برخی از الزامات تنها برای ساختمان‌های عمومی و یا با ارتفاع زیاد اجباری شده است. بدیهی است با پیشرفت سطح فناوری و عمومی‌تر شدن کاربرد محصولات محافظت‌کننده در برابر آتش و دریافت بازخوردهای مناسب از این جهت، می‌توان در ویرایش‌های بعدی دامنه اعمال مقررات ملی ساختمان را به نحو متناسب افزایش داد. با وجود پیشرفت‌های به عمل آمده در سال‌های اخیر، هنوز مقررات تخصصی محافظت در برابر آتش و مدارک فنی پشتیبان آن نیاز به توسعه و تکمیل دارد که امید است در سال‌های پیش روی با سرعت بیشتری نسبت به قبل شاهد آن باشیم. قطعاً بازخورد اثرها و نظرهای متخصصین و دست‌اندرکاران، راهگشای تکمیل و توسعه مبحث در ویرایش‌های بعدی خواهد بود.در حال حاضر تهیه دستورالعمل‌های طراحی و نصب برای سیستم‌های اطفاء خودکار و لوله‌های قائم آتشنشانی در زیرکمیته‌های تخصصی مبحث سوم مقررات ملی ساختمان در دست تدوین است که امید است به زودی و پس از تصویب نهایی در شورای تدوین مقررات ملی ساختمان تحت عنوان مدارک فنی پشتیبان مبحث به جامعه فنی ارائه شود. قطعاً تهیه راهنما برای مبحث نیز از الویت مهم برخوردار است و از جمله ارائه اطلاعات در خصوص مصالح و سیستم‌های متعارف برای کاهش هزینه‌ها و تسهیل طراحی در راهنمای مبحث مورد توجه قرار خواهد گرفت.
امید است این ویرایش از مبحث در جهت ارتقاء ایمنی جانی و مالی شهروندان، کاهش خسارات ناشی از حریق و حفظ سرمایه های ملی به بهترین نحو مؤثر باشد.
کمیته تخصصی مبحث سوم مقررات ملی ساختمان1395
فهرست مطالب
|
3-1 کلیات 3-1-1 تعاریف 3-1-2 علائم اختصاری 3-1-3 هدف و دامنه کاربرد 3-1-4 انتظارات عملکردی |
|
3-2 تقسیم‌بندی تصرف‌های ساختمانی 3-2-1 کلیات 3-2-2 دسته‌بندی تصرف‌ها 3-2-3 فضاهای فرعی حادثه‌خیز 3-2-4 تصرف‌های مختلط 3-2-5 استفاده از یک فضا با کاربری‌های مختلف 3-2-6 جدول راهنمای حروف اختصاری تصرف‌ها |
|
3-3 دسته‌بندی انواع ساختارها 3-3-1 هدف و دامنه کاربرد 3-3-2 تعریف و دسته‌بندی ساختارها 3-3-3 مصالح قابل سوختن مجاز در ساختارهای نوع 1 و 2 |
|
3-4 محدودیت‌های ارتفاع و مساحت ساختمان‌ها 3-4-1 هدف و دامنة کاربرد 3-4-2 محدودیت‌های کلی مساحت و ارتفاع 3-4-3 افزایش مجاز ارتفاع 3-4-4 میان طبقه‌ها 3-4-5 افزایش مساحت مجاز 3-4-6 ساختمان‌های بدون محدودیت مساحت 3-4-7 مقررات در برخی شرایط خاص |
|
3-5 سیستم‌های کشف و اعلام حریق 3-5-1 کلیات 3-5-2 سیستم اعلام حریق 3-5-3 نقشه‌ها و مدارک فنی 3-5-4 مکان‌های الزامی برای نصب سیستم‌های کشف و اعلام حریق 3-5-5 ضوابط تکمیلی ساختمان‌های بلند 3-5-6 مرکز کنترل یا اتاق فرمان 3-5-7 ضوابط طراحی 3-5-8 منطقه‌بندی (زون‌بندی) 3-5-9 نگهداری 3-6 راه‌های خروج از بنا و فرار از حریق 3-6-1 تعاریف اختصاصی 3-6-2 مقررات کلی 3-6-3 بخش‌های سه‌گانه راه خروج 3-6-4 اجزای تشکیل‌دهنده راه خروج 3-6-5 ظرفیت راه‌های خروج 3-6-6 پهنای راه خروج 3-6-7 چگونگی قرارگرفتن راه‌های خروج 3-6-8 روشنایی راه‌های خروج 3-6-9 علامت‌گذاری راه‌های خروج 3-6-10 راه‌های خروج قابل دسترس 3-6-11 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های مسکونی 3-6-12 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های آموزشی/فرهنگی 3-6-13 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های درمانی/مراقبتی 3-6-14 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های تجمعی 3-6-15 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های کسبی/تجاری 3-6-16 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های صنعتی و تصرف‌های انباری 3-6-17 ضوابط اختصاصی دیگر فضاهای تاسیساتی و خدماتی 3-6-18 فرار اضطراری و نجات |
|
3-7 الزامات واکنش در برابر آتش برای مصالح، نازک‌کاری‌های داخلی و نما 3-7-1 هدف و دامنه کاربرد 3-7-2 روش طبقه‌بندی مصالح نازک‌کاری از نظر واکنش در برابر آتش 3-7-3 مصالح نازک‌کاری دیوار و سقف 3-7-4 عایق‌های حرارتی پلاستیکی 3-7-5 مصالح نما |
|
3-8 مقاومت در برابر آتش 3-8-1 هدف و دامنه کاربرد 3-8-2 درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش و آزمون‌های آتش 3-8-3 دیوارهای خارجی 3-8-4 دیوارهای داخلی 3-8-5 دیوارهای مانع آتش 3- 8-6 دوربند شفت‌ها 3-8-7 دیوار جداکننده آتش 3-8-8 ساختارهای افقی 3-8-9 آتش‌بندی منافذ و درزها 3-8-10 درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش و محافظت اعضای سازه‌ای 3-8-11 محافظت بازشوها 3-8-12محافظت گشودگی‌های انتقال هوا و کانال‌ها 3-9 سیستم‌های اطفاء حریق و کنترل دود 3-9-1 کلیات 3-9-2 خاموش‌کننده‌های دستی 3-9-3 شبکه‌های لوله آب آتشنشانی 3-9-4 شبکه‌های بارنده خودکار (اسپرینکلرها) و سایر سیستم‌های خودکار اطفای حریق 3-9-5 دوربندهای پلکان محافظت‌شده در برابر دود 3-9-6 راهکار تنظیم فشار برای محافظت شفت آسانسور در برابر دود |
|
3-10 ضوابط اختصاصی ساختمان‌های بلندمرتبه 3-10-1 دامنه کاربرد 3-10-2 ساختار 3-10-3 شبکه بارنده خودکار 3-10-4 سیستم‌های ایمنی در برابر آتش 3-10-5 راه خروج 3-10-6 آسانسور دسترسی آتشنشانی |
|
3-11 ضوابط فضاها و ساختمان‌های خاص 3-11-1 آتریوم‌ها 3-11-2 ساختمان‌های عمیق 3-11-3 الزامات اختصاصی پارکینگ اتومبیل‌های سبک |
|
3-12 ضوابط اختصاصی دسترسی نیروهای آتشنشانی 3-12-1 کلیات 3-12-2 حداکثر ارتفاع مجاز ساختمان بر حسب عرض معابر 3-12-3 محل استقرار خودروی امدادی |
| پیوست 1- نظامات اداری |
