سنجش دانش و آمادگی آزمون کارشناسی بررسی علل حریق
(Fire Investigator)
ویژه کارشناسان آتش نشانی ،دادگستری و قوه قضائیه و ارزیابان خسارت بیمه آتش سوزی و علاقه مندان به بررسی و تحقیق علت یابی آتش سوزی و انفجار
گروه آموزش تخصصی بررسی علل حریق سایت جامع آتش نشانی ایران
iran125.ir
گاهی فقط چند ثانیه فاصله است،
بین یک خانه پر از خنده و یک اتاق پر از دود.
بین صدای بازی کودکان و آژیر آتشنشانی.
بین بودن… و نماندن.
آتش، زیباست وقتی در شومینه می‌رقصد،
ولی بی‌رحم و بی‌ملاحظه می‌تازد وقتی از قفس بی‌احتیاطی رها شود.
او نمی‌فهمد مادر کیست، کودک کجاست، یا رؤیایی روی دیوار هنوز نیمه‌کاره است.
می‌بلعد. بی‌صدا، بی‌دریغ، بی‌توجه به اینکه شما فقط «فراموش کردید» یک دوشاخه را از برق بکشید.
هر سال، هزاران خانواده تنها در عرض چند دقیقه، خانه‌شان، خاطرات‌شان، و گاه عزیزان‌شان را به آتش می‌سپارند.
و عجیب‌تر آنکه بسیاری از این آتش‌سوزی‌ها با دانستن و رعایت تنها چند نکته ساده، قابل پیشگیری بوده‌اند.
رعایت ایمنی آتشنشانی، فقط یک قانون اداری نیست.
این، یک عهد عاشقانه با خانواده‌ات است؛
قولی بی‌صدا به کودکت که «امنیت تو برایم از هر چیزی مهم‌تر است».
تعهدی به مادرت، که شب را با آرامش بخوابد.
و مسئولیتی انسانی، که خانه‌ات، محله‌ات، و حتی کشورت، امن‌تر بماند.
اگر برای محافظت از عزیزانت، تا سر دنیا می‌دوید،
پس چرا از کشیدن یک سیم خراب، خاموش‌کردن بخاری، یا یاد گرفتن طرز استفاده از کپسول آتشنشانی، دریغ می‌کنی؟
ایمنی را از خانه‌ات شروع کن.
با یادگیری، با دقت، با عشق.
تا هیچ کودکی، هیچ مادری، هیچ پدری، دیگر پشت دودها نماند.
🔶 بخش اول: پیشگیری از آتش‌سوزی در منزل
🔶 بخش دوم: ایمنی آشپزخانه
🔶 بخش سوم: ایمنی کودکان و سالمندان
🔶 بخش چهارم: تجهیزات و ابزارهای ایمنی
🔶 بخش پنجم: آموزش‌ها و تمرین‌های خانواده
🔶 بخش ششم: نکات رفتاری و مدیریتی
🔶 بخش هفتم: رفتار در شرایط اضطراری
🔶 بخش هشتم: نگهداری دوره‌ای وسایل
🔶 بخش نهم: آمادگی‌های فصلی و خاص
🔶 بخش دهم: نکات تکمیلی و مهم مدیریتی
نویسنده:
در جهانی که مخاطرات آتش به دلیل پیچیدگیهای فزایندهٔ شهری، تغییرات اقلیمی و توسعهٔ فناوری، هر روز ابعاد تازه‌ای می‌یابد، نقش سامانه‌های آتش نشانی به عنوان خط مقدم محافظت از جان، مال و محیط زیست، بیش از پیش حیاتی شده است. این محتوا با تمرکز بر چهار رکن اساسی پیشگیری، حفاظت، عملیات و مدیریت راهبردی، به بررسی چارچوبی یکپارچه می‌پردازد که نه تنها واکنش به بحران‌ها، بلکه شکل‌دهی به آینده‌ای امن‌تر را ممکن می‌سازد.
پیشگیری، قلب تپندهٔ این نظام است: از آموزش همگانی و ممیزی‌های ایمنی تا تدوین استانداردهای سختگیرانه، هدف، کاهش ریشه‌ای احتمال وقوع حریق است. حفاظت، با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند سیستم‌های اعلام و اطفاء خودکار، سازه‌های مقاوم در برابر آتش و طراحی شهری هوشمند، سپری محکم در برابر گسترش آتش ایجاد میکند. در مرحله عملیات، چابکی، دانش فنی و هماهنگی میان نیروهای انسانی و تجهیزات، تعیین‌کنندهٔ تبدیل بحران به کنترل است؛ از اطفاء تا نجات، هر ثانیه حکم مرز میان فاجعه و پیروزی را دارد. سرانجام، مدیریت راهبردی با تحلیل داده‌ها، برنامه‌ریزی بلندمدت و تخصیص بهینهٔ منابع، پلی است میان درس‌های گذشته و نیازهای آینده، تضمین میکند که هر اقدام نه تنها واکنشی، بلکه گامی به سوی جامعه‌ای تاب‌آورتر است.
این چهار وجه، در همتنیدگیِ دانش، فناوری و حکمرانی اثربخش را نشان می‌دهند و اثبات میکنند که ایمنی در برابر آتش، نه یک رویداد، بلکه فرایندی پویا و نیازمند مشارکت همه‌جانبه است. مطالب جمع آوری شده در این طرح آموزشی محتوای آموزشی معتبر را پس از خلاصه کردن و استخراج مطالب کلیدی هر موضوع آتش نشانی در قالب Toolbox Talks جهت مطالعه افراد در نظر می گیرد که چگونه این ارکان، از نظریه تا عمل، جان‌ها را نجات می‌دهند و زیرساخت‌ها را از گزند بلایای قابل پیش‌بینی و غیرمنتظره محفوظ می‌دارند.
ما در سایت جامع آتش نشانی ایران قصد داریم این مهم را با تهیه مطالب آموزشی خیلی کوتاه و خلاصه شده در اختیار سازمان های آتش نشانی ، پرسنل آتش نشانی ، مهندسان ایمنی و آتش نشانی و عموم مردم قرار بدهیم.
حامد حیدری/کارشناس ارشد مدیریت ایمنی و آتش نشانی شهری
محتوا جهت دسترسی سریع تر افراد در صفحه اینستاگرام جامع آتش نشانی ایران منتشر می گردد.
سلام بچه‌های قهرمان!
امروز می‌خواهیم با هم درباره یک موضوع خیلی مهم و هیجان‌انگیز صحبت کنیم: ایمنی در برابر آتش! شاید فکر کنید آتش خیلی جالب است، اما اگر درست از آن مراقبت نکنیم، میتواند خطرناک باشد. پس باید یاد بگیریم که چطور آتش را کنترل کنیم و چطور خودمان را از خطرات آتش‌سوزی نجات دهیم.
۱. آتش اسباب‌بازی نیست!
آتش خیلی مفید است، مثلاً وقتی شمع روشن می‌کنیم یا بخاری را روشن می‌کنیم، ولی آتش چیزی نیست که با آن بازی کنیم! مثال: فرض کنید شما در خانه دارید با کبریت بازی می‌کنید و ناگهان شعله آتش به پرده نزدیک میشود. اگر پرده آتش بگیرد، ممکن است خیلی سریع کل خانه آتش بگیرد. پس وقتی کبریت یا فندک در دست شماست، باید یاد بگیرید که هیچ‌وقت با آنها بازی نکنید. کبریت و فندک مثل اسباب‌بازی نیستند، باید فقط بزرگ‌ترها از آنها استفاده کنند. اگر دیدید که چیزی آتش گرفت، سریع به یک بزرگتر بگویید. هرگز نباید با آتش بازی کنید؛ این کار میتواند خطرناک باشد.
۲. اگر لباستون آتش گرفت، چکار باید بکنید؟
ممکنه یه روز لباس شما آتش بگیره. خیلی ترسناک است، اما اگر بدونید باید چی کار کنید، همه چیز بهتر میشود. مثال: فرض کنید در حال بازی هستید و لباس شما به طور تصادفی به شمع نزدیک میشود و شعله می‌زند. اگر شما بدون فکر فرار کنید، ممکن است آتش سریعتر پخش شود و به بدن شما آسیب برسد. پس باید یاد بگیرید که در این موقعیت چه کار کنید. نترسید! اولین کار اینه که فرار نکنید! باید بایستید، روی زمین بیفتید و بغلتید تا آتش خاموش بشه. وقتی این کار رو انجام بدید، آتش نمی‌تونه بیشتر بشه و خاموش میشه.
۳. اگر دود زیاد شد، چطور فرار کنیم؟
وقتی آتش‌سوزی میشود، دود خیلی خطرناک است. مثال: تصور کنید در اتاقتان نشسته‌اید و آتش‌سوزی در یکی از اتاقهای خانه رخ میدهد. دود کم‌کم وارد اتاق شما میشود و نفس کشیدن سخت میشود. باید بدونید که چطور در این شرایط حرکت کنید. دود بالا می‌رود، پس شما باید دولا بشید و سینه‌خیز حرکت کنید تا از دود در امان بمانید. دستتان را روی در بگذارید تا ببینید که داغ است یا نه. اگر داغ بود، در را باز نکنید. اگر در بسته است، بروید کنار پنجره، دستمالی بردارید و کمک بخواهید. در این موقعیت، می‌توانید با تکان دادن دستمال توجه آتش‌نشان‌ها را جلب کنید.
۴. وسایل‌تان را برندارید! بچه‌ها، وقتی یک آتش‌سوزی اتفاق می‌افته، مهمترین چیز اینه که فقط به فکر نجات خودتون باشید!
مثال: فرض کنید وقتی آتش‌سوزی شروع میشود، گوشی شما روی میز است و شما می‌خواهید آن را بردارید. اما این کار میتواند وقت شما را تلف کند و باعث شود که شما دیر به مکان امن برسید. هیچ‌وقت برای برداشتن عروسک یا گوشی برنگردید. جان شما خیلی مهم‌تر از همه چیز است. فقط فرار کنید.
۵. شماره آتشنشانی چنده؟
باید همیشه شماره آتشنشانی رو یاد داشته باشید، چون اگه روزی روزگاری آتش‌سوزی شد، باید سریع کمک بخواهید. مثال: تصور کنید که یک آتش‌سوزی در خانه اتفاق می‌افتد و در این لحظه، باید سریعاً شماره آتشنشانی را بگیرید تا آتش‌نشان‌ها برای کمک بیایند. ۱۲۵ شماره آتشنشانی است. اگر دیدید چیزی آتش گرفت یا کسی در خطر است، فوراً زنگ بزنید و بگید چی آتش گرفته، کجا هستید یعنی آدرس خونه شما کجاست و چی کار باید بکنید. یادتون باشه آتشنشانی به ما کمک می‌کنه تا از آتش نجات پیدا کنیم!
۶. تمرین فرار!
تو خونه یا مدرسه باید همیشه بدونید که چطور باید سریع از هر جایی فرار کنید. مثال: یک روز شما با دوستانتان در مدرسه مشغول بازی هستید که ناگهان صدای زنگ آتش‌سوزی می‌آید. باید فوراً به سمت در خروجی مدرسه بروید و بدون هیچ توقفی از ساختمان خارج شوید. اگر از قبل این تمرین‌ها را نکرده باشید، ممکن است کمی گیج شوید. پس باید از قبل بدانید که کجا باید بروید و چطور باید سریع و بی‌دغدغه از جایی که هستید خارج شوید. با خانواده‌تون نقشه فرار درست کنید و تمرین کنید که از کدام در فرار کنید. فرار از راه درست به شما کمک می‌کنه که همیشه آماده باشید.
۷. آتش‌نشان‌ها قهرمان‌های ما هستند!
آتش‌نشان‌ها قهرمانان واقعی هستند! مثال: فرض کنید آتش‌نشان‌ها به محل آتش‌سوزی می‌آیند. آنها لباس‌های سنگین، کلاه و ماسک دارند که ممکن است اول به نظر ترسناک بیاید. اما یادتان باشد که این لباس‌ها برای محافظت از آن‌هاست تا بتوانند شما را نجات دهند. وقتی آتش‌نشان‌ها را دیدید، نباید بترسید. چون اونا اومدن تا شما رو نجات بدن.
حتی اگه لباس مخصوص پوشیدن و ماسک دارن، این‌ها نشونه شجاعتشونه. اونا برای کمک به شما اومدن. نتیجه‌گیری: یادتون باشه، امروز یاد گرفتید: آتش اسباب‌بازی نیست! اگه لباستون آتش گرفت، باید بایستید، بیفتید و بغلتید! وقتی دود زیاد شد، دولا بشید و فرار کنید! شماره ۱۲۵ رو یاد داشته باشید و در شرایط خطر کمک بخواهید. هیچ‌وقت برای برداشتن وسایل توی آتش برنگردید! حالا شما آتش‌نشان‌های کوچولو هستید! با این اطلاعات شما می‌توانید در مواقع خطر خیلی خوب عمل کنید. همیشه شجاع و آماده باشید!
آتش‌سوزی‌ها بر اساس نوع ماده سوختنی و ویژگی‌های احتراق، به پنج کلاس A، B، C، D و K تقسیم میشوند. این طبقه‌بندی توسط NFPA (انجمن ملی حفاظت از حریق آمریکا) تعیین شده است و نقش مهمی در انتخاب روش‌های صحیح اطفای حریق دارد. در این مقاله، به بررسی تخصصی هر کلاس حریق و روش‌های مناسب برای کنترل آن می‌پردازیم.
---
۱. حریق کلاس A – مواد جامد قابل اشتعال
ویژگی‌ها:
این نوع آتش‌سوزی شامل مواد جامدی است که پس از سوختن، خاکستر باقی می‌گذارند. نمونه‌هایی از این مواد عبارت‌اند از:
✔ چوب، کاغذ و پارچه
✔ پلاستیک‌های قابل اشتعال
✔ برخی زباله‌های آلی
روش‌های اطفا:
✅ آب: خنک کردن ماده سوختنی و کاهش دما
✅ خاموش‌کننده‌های کف (Foam): ایجاد لایه‌ای برای جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش
✅ پودر خشک ABC: مهار احتراق از طریق قطع واکنش زنجیره‌ای
---
۲. حریق کلاس B – مایعات و گازهای قابل اشتعال
ویژگی‌ها:
✔ شامل مایعاتی مانند بنزین، نفت، الکل و رنگ
✔ گازهای قابل اشتعال مانند پروپان و بوتان
✔ بدون تولید خاکستر پس از احتراق
روش‌های اطفا:
✅ خاموش‌کننده‌های کف (Foam): تشکیل لایه‌ای روی سطح مایع و جلوگیری از تبخیر
✅ دی‌اکسید کربن (CO₂): کاهش اکسیژن و خفه کردن آتش
✅ پودر خشک BC: قطع واکنش احتراق
❌ عدم استفاده از آب: آب میتواند باعث پخش شدن مایع و گسترش آتش شود.
---
۳. حریق کلاس C – تجهیزات الکتریکی
ویژگی‌ها:
✔ شامل تابلوهای برق، سیم‌کشی و دستگاههای الکتریکی
✔ خطر برق‌گرفتگی در صورت استفاده از مواد نامناسب
روش‌های اطفا:
✅ قطع برق: اولین اقدام برای کاهش خطر برق‌گرفتگی
✅ دی‌اکسید کربن (CO₂): کاهش اکسیژن بدون ایجاد رسانایی الکتریکی
✅ پودر خشک BC یا ABC: جلوگیری از ادامه احتراق بدون آسیب به تجهیزات
❌ عدم استفاده از آب و کف: خطر برق‌گرفتگی و گسترش آتش را افزایش میدهد.
---
۴. حریق کلاس D – فلزات قابل اشتعال
ویژگی‌ها:
✔ شامل فلزاتی مانند منیزیم، تیتانیوم، سدیم و پتاسیم
✔ واکنش شدید برخی فلزات با آب و ایجاد خطر انفجار
روش‌های اطفا:
✅ پودر مخصوص فلزات (گرافیت، کلرید سدیم): حذف اکسیژن و کنترل دمای فلز
❌ عدم استفاده از آب و CO₂: برخی فلزات در تماس با آب یا دی‌اکسید کربن واکنش شدید نشان داده و خطر انفجار ایجاد میکنند.
---
۵. حریق کلاس K – روغن‌ها و چربی‌های آشپزی
ویژگی‌ها:
✔ شامل روغن‌های گیاهی و حیوانی در آشپزخانه‌ها
✔ دمای احتراق بالا و خطر واکنش شدید با آب
روش‌های اطفا:
✅ خاموش‌کننده‌های شیمیایی تر (Wet Chemical): ایجاد واکنش صابونی و کاهش دما
✅ پوشاندن آتش با درپوش فلزی: جلوگیری از تماس اکسیژن با روغن
❌ عدم استفاده از آب: باعث پرتاب روغن داغ و گسترش آتش میشود.
---
جمع‌بندی و نکات کلیدی
هر نوع حریق نیاز به روش خاصی برای اطفا دارد و استفاده از ماده اشتباه میتواند خطرات بیشتری ایجاد کند.
خاموش‌کننده‌های چندمنظوره مانند پودر ABC در بسیاری از مواقع مفید هستند، اما برای فلزات و روغن‌های آشپزی باید از مواد تخصصی استفاده شود.
شناخت این طبقه‌بندی برای آتش‌نشانان، کارکنان صنعتی و حتی عموم مردم ضروری است.
با رعایت استانداردهای NFPA و انتخاب روش‌های صحیح، میتوان خسارات ناشی از حریق را به حداقل رساند.
گسترش آتش در خانه سریع می باشد...
ایران یکی از ۱۰ کشور آسیب پذیر جهان از نظر رخداد حوادث طبیعی محسوب میشود و متاسفانه آتش‌سوزی نیز یکی از حوادث رایج در کشور ماست. به‌طوری که روزانه بیش از 50 حادثه آتش سوزی در کشور رخ میدهد. چنین حوادثی علاوه بر خسارت‌های جانی دردناک ، خسارت‌های مالی فراوانی هم برای افراد به بار می‌آورند. همین موضوع باعث شده تا لزوم بیمه اموال برای جبران این خسارات بیش از پیش احساس شود. برای جبران خسارت‌های مالی ناشی از حوادث مرتبط با آتش‌سوزی شرکت های بیمه محصولی به‌نام بیمه آتش سوزی را ارائه میکنند.
بیمه آتش سوزی، از زیر مجموعه های بیمه اموال است که زیان‌های مالی که بر اثر وقوع آتش سوزی به اموال و دارائی‌های منقول و غیرمنقول بیمه‌گذار وارد می شود، را تحت پوشش قرار می دهد. این بیمه نامه به‌نام بیمه زلزله و آتش سوزی هم فروخته میشود.
بیمه آتش سوزی به‌طور کلی خود ساختمان و کالاها و لوازم موجود در آن را در مقابل خطر آتش سوزی و انفجار و صاعقه بیمه میکند. این بیمه نامه همچنین جبران هزینه‌های پیشگیری از توسعه آتش را هم شامل میشود. استفاده از بیمه آتش سوزی مزایای زیادی دارد که از مهمترین آن ها به موارد زیر اشاره کرد:
خسارت‌های تحت پوشش بیمه آتش‌سوزی معمولا شامل دو دسته خسارات اصلی و خسارات اضافی میشوند. خسارات اصلی و پایه بیمه آتش سوزی، در واقع خسارت‌هایی هستند به‌دلیل حوادثی مثل آتش، انفجار و صاعقه به ساختمان یا اموال بیمه‌شده وارد میشوند. این خسارت‌ها به‌صورت پیش‌فرض در بیمه نامه ثبت شده‌اند و به بیمه‌شده پرداخت میشوند.
بیمه آتش سوزی در حالت عادی و بدون خرید پوششهای اضافی، تنها خسارت‌های مالی ناشی از حوادث را تحت پوشش قرار میدهد. بنابراین در بیمه نامه آتش سوزی خسارت های مالی جبران می شود نه خسارت‌های جانی و بدنی و در نتیجه اگر صدمه‌ای به افراد برسد بیمه آتش سوزی آن را پوشش نمی‌دهد.
برای تکمیل خسارت‌های تحت پوشش بیمه آتش سوزی می‌توانیم انواع پوشش های اضافی را هم به بیمه نامه خود اضافه کنیم. مثلا برای جبران خسارات ناشی از خطراتی مثل سیل، زلزله، طوفان، نشست زمین، نوسانات برق و... لازم است پوشش هریک از این خطرات را به صورت جداگانه خریداری کنید. با اضافه کردن پوشش زلزله، علاوه بر جبران خسارت های ناشی از آتش سوزی، صاعقه و انفجار، کلیه خسارات به وجود آمده از زلزله هم تحت پوشش های بیمه آتش سوزی قرار خواهد گرفت. نکته مهم درباره پوششهای اصلی یا اضافی بیمه آتش سوزی این است که فقط خسارت‌های مالی را پرداخت میکند و تعهدی برای جبران خسارت‌های جانی و بدنی بیمه‌شده یا اشخاص ثالث ندارد.
همانطور که گفته شد، بیمه آتش سوزی و زلزله تعداد زیادی هم پوشش اضافی دارد که کمک میکند ساختمان و اموال بیمه‌شده پوشش بیمه‌ای بیشتر و گسترده‌تری داشته باشند. البته پوششهای فرعی و اضافی بیمه آتش سوزی را باید به‌صورت جداگانه و مازاد بر بیمه نامه اصلی بخریم. اصلی‌ترین و پرکاربردترین پوشش های اضافی بیمه آتش سوزی عبارتند از:
زلزله و آتشفشان برای جبران خساراتی که به‌دلیل زمین لرزه و آتشفشان به ساختمان بیمه‌شده وارد میشود
موقع خرید بیمه زلزله و آتش سوزی بهتر است با توجه به موقعیت و متراژ ساختمان و همچنین نوع کاربری آن پوششهای اضافی مناسب را به بیمه نامه اضافه کنید. به غیر از موارد فوق، در بیمه آتش سوزی می‌توانیم علاوه بر ساختمان اموال و وسایل داخل آن را هم بیمه کنیم. اموال تحت پوشش بیمه آتش سوزی هم باید در بیمه نامه ثبت شده باشند. البته این اموال نمی‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
مسکوکات (سکه طلا، سکه‌های کلکسیونی و عتیقه)
معمولا شرکت‌های بیمه براساس نوع و کاربری ساختمان برای آن بیمه نامه آتش سوزی صادر میکنند. هرکدام از این بیمه‌ها شرایط و پوششهای مخصوص به خودشان را دارند. به‌طور کلی انواع بیمه آتش سوزی برای ساختمانهای مختلف به ۳ دسته زیر تقسیم میشود.
1- بیمه آتش سوزی منازل مسکونی (انواع مجتمع مسکونی، آپارتمان و ویلا)
2-بیمه آتش سوزی مراکز صنعتی (تمام کارگاه‌ها و کارخانه‌جات تولید خوراکی و آشامیدنی، نساجی، فلزات اساسی، دخانیات و سایر صنایع)
3-بیمه آتش سوزی مراکز غیرصنعتی(تمامی فروشگاه‌های تجاری، تعمیرگاه‌ها، بیمارستان‌ها، اماکن عمومی، ساختمانهای اداری، بنگاه‌های معاملاتی، مراکز پخش دارو، فروشگاه‌های مواد غذایی و پروتئینی، آموزشگاه‌ها، مراکز خدماتی و ...)
گفتیم که بیمه آتش سوزی ساختمان براساس نوع کاربری ساختمان و استفاده‌ای که از آن میشود و همین‌طور وسایلی که در آن وجود دارد، شرایط و پوششهای متفاوتی دارد. در این بیمه خود ساختمان و مشاعات آن بیمه میشوند. متراژ، نوع سازه و عمر بنا هم روی قیمت بیمه حوادث ساختمان مورد بیمه تاثیر می‌گذارد. خسارت‌های تحت پوشش خود ساختمان در بیمه نامه آتش سوزی عبارتند از:
بیمه آتش سوزی خانه برای تمامی ساختمانهای مسکونی اجباری است. براساس قانون ساختمانهای واحدهای مسکونی باید هر سال منزل یا آپارتمان خود را با توجه به قبض برق بیمه آتش سوزی کنند. در بیمه آتش سوزی ساختمان مسکونی معمولا اثاثیه خانه هم تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد. طبیعتا ارزش وسایل و لوازمی که در بیمه نامه ثبت میشوند روی مبلغ حق بیمه تاثیر می‌گذارد.
مغاره درواقع یک ساختمان با کاربری تجاری است. به‌طور کلی در بیمه نامه آتش سوزی ساختمانهای تجاری مثل انواع مغازه و فروشگاه علاوه بر خود ساختمان، تاسیسات، دکوراسیون، اثاثیه اداری، کالاها و اجناس هم جزو اموال تحت پوشش بیمه آتش‌سوزی محسوب میشوند.
سرمایه موجود در انبارها مدام تغییر میکند و به‌روز میشود. به همین دلیل معمولا بیمه آتش سوزی انبار به‌صورت بیمه نامه با سرمایه شناور (سرمایه متغیرموجودی کالا و مواد) صادر میشود. در این حالت باید ماهانه لیستی از موجودی‌ها و کالای در گردش و همین‌طور سرمایه موجود در ساختمان بیمه‌شده به بیمه‌گذار تحویل داده شود. حق بیمه این نوع بیمه نامه هرسال براساس لیست موجودی انبار و میانگین موجودی سرمایه موجود در آن تعیین میشود.
خرید بیمه آتش سوزی و بیمه زلزله تنها برای جبران خسارت های وارد شده به ساختمان نیست. اموال و اثاثیه موجود در ساختمان نیز تحت پوشش این بیمه نامه قرار می گیرند و خسارات وارد شده به آنها جبران خواهد شد. با این اوصاف ساکنین خانه های اجاره ای می توانند فقط اموال و اثاثیه متعلق به خود را به تنهایی در مقابل خطرات اصلی آتش سوزی و خطرات جانبی مثل زلزله، سیل، طوفان و... بیمه کنند. در این حالت حق بیمه نهایی تنها بر اساس ارزش اموال و اثاثیه موجود در ساختمان محاسبه میشود و ارزش بنا تاثیری بر نرخ بیمه نامه نخواهد داشت. علاوه بر این صاحبان ساختمانها نیز می‌توانند به‌صورت جداگانه بنای متعلق به خود را تحت پوشش بیمه قرار دهند و خسارات وارد شده در اثر حوادث احتمالی را جبران کنند.
خطرات زیر خارج از تعهد بیمه گر
خطرات زیر خارج از تعهد بیمه گر است؛ مگر آنکه صراحتاً خلاف آن در بیمه‌نامه قید شده باشد: جنگ، جنگ داخلی، آشوب و بلوا، اعتصاب، قیام، انقلاب، کودتا، اغتشاشات داخلی و یا اقدامات انتظامی و نظامی زمین لرزه، آتش فشان، ریزش زمین، سیل، طغیان رودخانه ها، حریق زیرزمینی (در اثر نشر گازهای زیرزمینی و ...) و یا بلایای آسمانی (مانند ریزش شهاب سنگ و ...)، انفجار مواد منفجر همانند دینامیت، تی ان تی و باروت فعل و انفعالات هسته مسکوکات، پول، اوراق بهادار، اسناد، فلزات قیمتی به هر شکل، جواهرات، مروارید و سنگ های قیمتی سوار نشده، هرگونه اسناد و نسخ خطی و همچنین هزینه بازسازی نقشه، جمع آوری مجدد اطلاعات و یا تنظیم دفاتر بازرگانی نیز تحت پوشش بیمه نامه آتش سوزی نیستند، مگر آنکه در بیمه نامه قید شده باشد.
آتش نشان ها افرادی بسیار شجاع و باشهامت، باهوش و قوی و مهربان و دلسوز هستند ، که در مواقع خطر به ما کمک می کنند.
آتش نشان ها برای کنترل و خاموش کردن آتش آموزش دیده اند. آتش نشانان باید به سرعت و به عنوان یک تیم برای جلوگیری از گسترش آتش کار کنند. آنها شیلنگ ها را به شیرهای آتش نشانی متصل می کنند و پمپ هایی را برای تغذیه شیلنگ ها برای کمک به کنترل آتش کار می کنند. آنها همچنین ممکن است نیاز به نجات افرادی داشته باشند که در داخل ساختمان های در حال سوختن گیر افتاده اند. آتش نشانان ممکن است برای روزها در صحنه اضطراری بمانند و بازماندگان را نجات دهند و به درمان پزشکی کمک کنند.
آتش نشانان همچنین به موارد اضطراری غیر آتش سوزی مانند تصادفات جاده ای و فوریت های پزشکی پاسخ می دهند. آتش نشانان علاوه بر نقش خود در موقعیت های اضطراری، تمرین ها و آموزش هایی را انجام می دهند، تجهیزات خود را تمیز و نگهداری می کنند، گزارش هایی را در مورد شرایط اضطراری تهیه می کنند و آموزش عمومی در مورد ایمنی آتش نشانی ارائه می دهند.
شبیه سربازانی که از جانشان میگذرند و برای نجات جان مردم و حیوانات در خطر، جان خود را به خطر می اندازد.
نجات دادن کسانی که در آتش و یا آسانسور و یا پله برقی گیر کردند و یا در موقعیت های خطرناک هستند.
نجات دان کسانی که در چاه و یا معدن افتادن و یا دستشان در چرخ گوشت مانده و یا کسانی که به هر دلیلی در حال خفه شدن هستند .نجات دادن مردم از صحنه تصادف و غیره. البته کار آتش نشانان آموزش و راهنمایی مردم برای پیشگیری و جلوگیری از رخ دادن حوادثی مثل آتش سوزی ، انفجار و خیلی حوادث دیگر می باشد.
شرایط شغل آتش نشانی:باید حداقل 18سال سن داشته باشد و حداکثر 25 سال سن داشته باشه و قدشان هم تقریبا 170سانتی متر باشه و بدنشان هم کاملا سالم باشه و دانش و اطلاعات کافی درباره چیزهای مختلف داشته باشند.
سوختگی، شکستگی، انفجار، مواد شیمیایی و گازهای سمی ، سقوط و … است.
اکثرا لباس قرمز و نارنجی و زرد با نوار زرد رنگ شب نما می پوشند.
هم خانم ها و هم آقایان در صورت داشتن شرایط لازم می توانند آتش نشان شوند.
مکان و زمان آتش نشان ها مشخص نیست ولی جای مشخصی به نام ایستگاه های آتش نشانی دارند که همه آنها در آنجا جمع می شوند و در مواقع اضطراری به طرف ماموریت با عجله می روند.
ماسک
محافظ گوش
جلیقه
کفش ایمنی
لباس کار
کپسول آتش نشانی
آچار آتش نشانی
عینک ایمنی
به صورت شیفتی(یعنی مثلا یک روز کامل به کار مشغول هستند و دو روز را در استراحت می باشند) کار میکنند ولی امکان دارد برای کمک اورژانسی به همکارانش از استراحت خودش بگذرد.
شجاع و نترس باشیم
مردم را دوست داشته باشیم
مهربان و دلسوز باشیم
خود انضباطی و دقت
مهارت گزارش نویسی از اتفاقات و حوادث
کار تیمی را دوست داشته باشیم
این شغل رو دوست داشته باشیم
با ادب و خوش اخلاق باشیم
توجه:
هیچ وقت نباید برای شوخی و یا بازیگوشی با این شماره تماس بگیرید، شاید کسی در جایی جانش در خطر باشد و به این آتش نشان های مهربان نیاز داشته باشد. پس فقط زمانی که حادثه ای اتفاق افتاد باید با شماره 125 تماس گرفت.
What is a code / What is a standard
کدها (Codes) مجموعه ای از قوانین وضع شده در یک شهر، ایالت و یا کشور است. زمانی که یک ساختمان در قلمرو یک شهر یا کشور ساخته می شود، حتماً باید مطابق با قوانین اجباری (کدهای) آنجا ساخته شود. کدها جنبه حقوقی و قانونی دارند لذا اجرای آن ها اجباری است.
برخلاف کد، استاندارد (Standard) معیار و وسیله ای برای سنجش و مقایسه پارامترهایی از قبیل کیفیت، کمیت، اندازه، شکل و مقدار است و جنبه پیشنهادی دارد.استفاده از استاندارد الزامی نبوده و بحث حقوقی را به همراه ندارد. تنها زمانی اجرای استاندارد اجباری می شود که آن استاندارد بخشی از یک قرارداد بوده و رعایت آن استاندارد طبق آن قرارداد الزام شده باشد و یا بخشی از یک دستور العمل قانونی شده باشد. کدها نمونه ای از استانداردهای اجباری هستند که جنبه حقوقی و قانونی دارند. در واقع استاندارد می تواند یک کد شده و استفاده از آن اجباری شود.
Specificationها الزامات خاصی است که خارج از کد یا استاندارد میباشد و شرکت ها و سازمان های خصوصی این الزامات را به متریال، اجزا و سرویس‌های مختلف اضافه میکنند. اسپک‌ها به منظور الزامات اضافه شده برای یک محصول خاص یا کابرد خاص تدوین میشوند.
کدها به طور کلی مجموعه ای از قوانین پذیرفته شده هستند که به شما می گویند چه کاری باید انجام دهید. استانداردها «نحوه» اجرای کدها را ارائه می دهند.
این گونه تصور می شود که اولین آیین نامه ساختمانی بین سال 1913 و 1955 قبل از میلاد در زمان سلطنت حمورابی پادشاه بابل ایجاد شده باشد. این قانون نحوه ساخت یک ساختمان را مشخص نکرده است - اما عواقب بد ساختن را بیان کرده است که آن این موضوع بوده است که اگر خانه‌ای خراب شودصاحب یا فرزندش بر اثرا آن بمیرند ، سازنده یا فرزندش را به قصاص محکوم می کردند.
کدهای امروزی پیچیده تر و کمتر دارای مجازات می باشند . اما مانند کد حمورابی، آنها اراده جامعه را در مورد یک موضوع فنی خاص بیان می کنند و یک نتیجه مطلوب را مشخص می کنند.
کد یک مدل است، مجموعه قوانینی که افراد آگاه به دیگران توصیه می کنند که از آن پیروی کنند. این یک قانون نیست، اما می تواند به عنوان یک قانون توسط مراجع ذی صلاح تصویب شود.
یک استاندارد معمولاً شرح دقیق تر است، پیچ و مهره های مربوط به یک کد را تشکیل می دهند.
یکی از راه‌های درک به تفاوت‌های کدها و استانداردها این است که یک کد به شما می‌گوید چه کاری باید انجام دهید، و یک استاندارد به شما می‌گوید چگونه آن را انجام دهید. یک کد ممکن است بگوید که یک ساختمان باید دارای سیستم اعلام حریق باشد. استاندارد مشخص می کند که چه نوع سیستمی و چگونه باید نصب و راه اندازی گردد.
در اواخر قرن نوزدهم، سیستم های آبپاش خودکار به عنوان روشی موثر برای خاموش کردن آتش مورد استفاده قرار گرفت. در سال 1895 میلادی، گروهی از افراد مرتبط با تولید آبپاش و بیمه آتش سوزی گرد هم آمدند تا استانداردی یکسان برای نصب آبپاش ها ایجاد کنند. سال بعد، به عنوان نتیجه آن گروه، NFPA تاسیس شد و توسعه کدها و استانداردها یکی از مهمترین وظایف انجمن NFPA باقی ماند. NFPA بیش از 300 کد و استاندارد ایجاد کرده است که در سراسر جهان در حال استفاده هستند.
به عنوان مثال NFPA1 به عنوان یک کد می باشد و NFPA10 به عنوان یک استاندارد مطرح می باشد. در کد NFPA1 که به عنوان قانون ایمنی حریق بیان می گردد ، ساختمان های مختلف را الزام به نصب خاموش کننده دستی نموده است ولی شرایط آن را بیان نکرده است ولی در NFPA10 که استاندارد خاموش کننده های دستی می باشد ، شرایط و روش های محاسباتی در تعیین تعداد و نوع خاموش کننده های دستی را با توضیحات کامل بیان نموده است.
منبع :
1- سایت رسمی انجمن حفاظت از حریق NFPA
ترجمه و ویرایش: hamed heydari حامد حیدری /کارشناس ارشد مدیریت ایمنی و آتش نشانی شهری
این پدیده خطرناک ترین لحظه حریق است زمانی که فضای بسته سریعاً و با حالت انفجاری شعله ور می شود، فلش اور اتفاق افتاده است. این پدیده به علت بازخورد تابشی حرارت اتفاق می افتد. گرمای برخواسته از حریق توسط سقف و محتویات فضا جذب شده و دمای گازهای قابل اشتعال و اثاثیه موجود را تا دمای خود بخود سوزیشان بالا می برد . این بالا رفتن دما باعث بروز فلاش اور می شود. یک فلش اور می تواند در عرض 10 ثانیه رخ دهد. فلاش اور چندین تغییر اساسی در حریق را نشان می دهد:
1 . این پدیده پایانی بر یک عملیات مفید جستجو و نجات است. به عبارت دیگر باعث مرگ هر فردی محبوس در مکان شعله ور خواه آتش نشان و خواه افراد دیگر می شود.
2 . پایان استفاده از خاموش کننده دستی برای اطفاء حریق را نشان می دهد .بعد از وقوع فلاش اور نیاز به اطفاء با هوز آتش نشانی است.
3 . پایان مرحله اول حریق ( مرحله رشد ) و شروع مرحله دوم احتراق (مرحله گسترش حریق ) را خبر می دهد.
4 . در نهایت فلاش اور بیان کننده تغییر وضعیت حریق از محتویات مکان است که شروع خطر ریزش آوار است. فلاش اور در هر حریقی اتفاق نمی افتد. اما این پدیده می تواند ناگهانی و بدون علائم خاصی و درست در لحظه ورود آتش نشانان به صحنه حریق رخ دهد.
1 . انجام تهویه : با بازکردن دربها و پنجره های موقعیت در حال سوختن، گرمای انباشته شده در محیط آزاد میشود این روش زمانی که حریق در ابتدای مرحله رشد قرار گرفته و فضا پر از دود بوده و هنوز خیلی داغ نشده موثر ترین روش است. این روش با آزاد سازی گرما و کند کردن اثر بازخورد تابشی، فلاش اور را کند کرده و خطر وقوع آن را کاهش می دهد قدرت دید در محیط پر از دود را نیز برای عملیات جستجو بهبود می بخشد.
2 . تهویه نکردن : استدلال منطقی تاکتیک عدم تهویه این است که به دلیل کمبود اکسیژن، آهنگ حریق کند شده که آن نیز به نوبه خود انباشته شدن گرما در اتاق را کند می کند و باعث به تاخیر افتادن فلاش اور در فضای بسیار داغ می شود. این عمل خود سبب کند شدن اثر بازخورد تابشی می شود.
3 . خاموش کننده دستی : تخلیه خاموش کننده دستی می تواند موقتاً در فضاهای محدود و کوچک حرارت در حال سوختن را خنک کند و فلاش اور را به تاخیر بیندازد.
4 . سرد نمودن : راه کار مناسب برای کاهش امکان چرخش هوا این است که منطقه آتش را با جریان اسپری آب سرد نمود.
- فلش اورها در خانه های امروزی نسبت به 50 سال پیش 8 برابر سریعتر اتفاق میافتند.
- فلش اور هنوز هم یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر آتش نشانان در عملیات می باشد.
- درجه حرارت فلش اور میتواند از 1000 درجه فارنهایت به 1500 درجه برسد و درحالت پیک به 2300 درجه هم میرسد.
- اثاثیه و لوازم منزل امروزی و مصالح جدید در ساختمانها، سریعتر، داغتر و کشنده تر میسوزند.
فاکتورهای مهم دخیل در فلاش اور
چه عواملی در فلش اور دخیل هستند؟
1- محل آتش سوزی
2- اندازه محفظه(فضای محل آتش سوزی)
3- شکل، مساحت و حجم محفظه
4- افزایش گرما و اتلاف حرارت
5- محتویات و سطوح مربوط به آنها، مواد و غیره.
6- دمای محیط در ابتدای آتش سوزی
7- محل و ارتفاع درها، پنجره ها و بازشوها
8- نرخ رشد آتش
نشانگرهای متداول فلاش اور
1- شاهدان معمولاً آتش را "انفجار" گزارش می دهند.
2-گسترش سریع شعله که به صورت جانبی در محفظه حرکت می کند.
3-شکستن پنجره های خارجی.
4-شعله های آتش فراتر از محفظه(یک قسمت از ساختمان مانند یک اتاق) به محفظه های مجاور گسترش می یابد.
5-درگیری کامل اتاق در آتش سوزی
منابع:
1- مجموعه آموزش فشرده کارکنان شهرداری ها و دهیاری های کشور
مطالب مرتبط:
رویدادهای فرار حرارتی(شرایطی که ممکن است در ترانزیستور قدرت به هنگام افزایش دمای کلکتور و کاهش مقاومت کلکتور ایجاد شود و امکان عبور جریان زیادتری را به وجود آورد جریان افزایش یافته ، باز هم اثر حرارتی را افزایش می دهد این عمل ممکن است تا تخریب ترانزیستور ادامه یابد بخصوص وقتی که دمای محیط بالا باشد) مربوط به باتری‌ها میتواند به سرعت رخ دهد و اغلب میتواند کاملاً شدید باشد که شامل دود و بخارات سمی، شعله‌های آتش و پرتابه‌های فلزی است.
علائم هشدار دهنده ای که باید در دستگاه یا باتری به آن توجه کنید عبارتند از:
هرگز دستگاه یا باتری متورم یا پاره شده را با دستان خالی لمس نکنید زیرا گرما و/یا مواد شیمیایی می توانند باعث سوختگی شدید شوند.
اگر دستگاه یا باتری شروع به دود کردن یا انتشار شعله می کند موارد زیر را انجام دهید:
بسیاری از دستگاه های قابل حمل امروزی حاوی باتری های لیتیوم یون قابل شارژ هستند که سبک وزن، انرژی متراکم و ماندگاری طولانی دارند. دستگاه هایی مانند تلفن، تبلت، پاوربانک، رایانه، اسباب بازی، لوازم و ابزار و همچنین تجهیزات حرکتی مانند دوچرخه برقی و اسکوتر مطمئناً راحت هستند و زندگی ما را آسان می کنند. متأسفانه، شاهد افزایش قابل توجه آتش سوزی های مربوط به باتری های لیتیوم یونی در بسیاری از کاربردهای آن بوده ایم. مهم این است که همه ما خطرات را درک کنیم و در صورت بروز مشکل آماده آن باشیم.
باتری‌های لیتیوم یونی (LiB) در فرمت‌های مختلف (به عنوان مثال استوانه‌ای، مسطح، مستطیلی، کیسه‌ای و مخصوص دستگاه) هستند و شناسایی آنها دشوار است زیرا در حال حاضر هیچ الزام یا استانداردی برای برچسب‌گذاری یا علامت‌گذاری وجود ندارد. بیشتر باتری‌های لیتیوم یونی دارای نوعی چاپ بر روی آنها هستند که شامل کلمات "یون لیتیوم"، "Li-ion"، "Li-po"، "Lithium-polymer" یا یک نوع دیگر از "Li" است. که نماد شیمی آن را نشان می دهد. اگر باتری قابل شارژ است و روی آن "Li" یا "Lithium" چاپ شده است، می توانید با خیال راحت فرض کنید که یک باتری لیتیوم یونی است.
باتری‌های لیتیومی غیرقابل شارژ یا یکبار مصرف، یا باتری‌های لیتیوم فلزی نیز باید با احتیاط رفتار شوند، زیرا می‌توانند فلز مذاب قابل اشتعال را خارج کنند و گازهای سمی در هنگام آتش‌سوزی منتشر کنند. آتش سوزی های کوچک شامل باتری های لیتیومی یکبار مصرف باید به عنوان آتش سوزی باتری لیتیوم یونی تلقی شود . در جایی که مقادیر زیادی باتری لیتیوم فلزی استفاده یا ذخیره می شود، ممکن است به خاموش کننده های پودر خشک کلاس D ویژه نیاز باشد.
باتری های لیتیوم یونی دارای انرژی بسیار متراکم هستند و حاوی الکترولیت هایی هستند که بسیار قابل اشتعال هستند. چندین موقعیت وجود دارد که می تواند منجر به آتش گرفتن باتری های لیتیوم یون شود، از جمله موارد زیر می باشد:
هنگامی که باتری های لیتیوم یونی از کار می افتند، ممکن است دچار فرسایش حرارتی شوند. این شامل ترکیدن شدید یک یا چند سلول باتری، صدای خش خش و انتشار گازهای سمی، قابل اشتعال و انفجاری، و آتش سوزی شدید و خود به خودی است که خاموش کردن آن دشوار است.
منبع: آتش نشانی و نجات نیو ساوت ولز (به انگلیسی: New South Wales) یا "ولز جنوبی نو" نام یکی از ایالتهای شرقی استرالیا میباشد. مرکز این ایالت شهر سیدنی است که بزرگ‌ترین شهر و شناخته شده‌ترین شهر استرالیا است. ایالت نیو ساوت ولز پرجمعیت‌ترین ایالت استرالیاست که در جنوب شرق این کشور قرار گرفته‌است. این ایالت از شمال به کوئینزلند، از جنوب به ایالت ویکتوریا، از غرب به ایالت استرالیای جنوبی و از شرق به اقیانوس آرام محدود است و مساحتی بیش از ۸۰۰ هزار کیلومتر مربع دارد.
سایت آتش نشانی و نجات نیو ساوت ولز NSW
ترجمه و ویرایش: hamed heydari حامد حیدری /کارشناس ارشد مدیریت ایمنی و آتش نشانی شهری
آتش می تواند خیلی سریع رشد و گسترش یابد حتی سریع تر از اینکه این مطلب را بخوانید. بنابراین اگر یک مسیر فرار را از قبل برنامه ریزی کرده باشید و همه بدانند که چه کاری باید انجام دهند ، فرار بسیار آسان تر خواهد بود.
در اینجا 5 نکته برتر ما برای بیرون رفتن ایمن آورده شده است:
1- فریاد بزنید "آتش سوزی" - مطمئن شوید که همه دقیقاً می دانند چه اتفاقی در حال رخ دادن است.
2- خارج شوید - ساختمان را تا حد امکان سریع و آرام از طریق نزدیکترین خروجی امن ترک کنید.
3- درها را ببندید - هنگام عبور از آن درها را پشت سر خود ببندید تا از گسترش آتش جلوگیری کنید.
4- با 125 تماس بگیرید - از تلفن همراه یا تلفن همسایه استفاده کنید تا در اسرع وقت با اداره آتش نشانی تماس بگیرید.
5- بیرون بمانید - برای هیچ چیزی برنگردید.
بهترین راه فرار شما، راه عادی ورود و خروج از خانه است، اما در صورتی که آتش سوزی مسیر اول شما را مسدود کند، باید مسیر دوم و سوم را آماده کنید. در ساختمان های ویلایی پنجره ها فقط باید به عنوان آخرین راه حل استفاده شود.
زندگی در یک آپارتمان مرتفع به این معنی نیست که شما بیشتر در معرض خطر آتش سوزی هستید. با این حال، درک این نکته مهم است که اگر آتش سوزی در آپارتمان یا قسمت دیگری از ساختمان شروع شد، چه باید کرد.
بیشتر آپارتمان های مرتفع به نحوی ساخته شده اند تا گسترش آتش را تا یک ساعت به تاخیر بیندازند.
نقشه فرار
این مسئولیت صاحبخانه یا مستاجر یا ارائه‌دهنده مسکن شما است که یک طرح تخلیه اضطراری برای ساکنان تهیه کند و اطمینان حاصل کند که می‌دانید در صورت آتش‌سوزی چه کاری انجام دهید. طرح تخلیه شما به طراحی ساختمان شما بستگی دارد. یا تخلیه کامل خواهد بود یا تخلیه با تاخیر.
تخلیه با تاخیر
در جای خود بمانید مگر اینکه آتش در آپارتمان شما یا همسایگان مستقیم شما باشد، درب ورودی و پنجره های خود را بسته نگه دارید. منتظر دستورالعمل های بیشتر از سوی اداره آتش نشانی باشید. اگر در هر مرحله احساس خطر کردید، از ساختمان خارج شوید.
اگر طرح فرار از محل خود را در صورت آتش سوزی نمی دانید، با صاحبخانه یا ارائه دهنده مسکن خود تماس بگیرید.
مهم نیست کجا زندگی می کنید، همیشه خوب است که آماده باشید:
همه خروجی ها را هم در خانه و هم در مکان های مشترک آزاد نگه دارید.
کلیدهای در و پنجره خود را به راحتی در دسترس قرار دهید.
همسایگان خود را بشناسید - آیا آنها جوان، مسن یا آسیب پذیر هستند؟ آنها ممکن است در مواقع اضطراری به کمک شما نیاز داشته باشند.
مطمئن شوید که طرح فرار از آتش و محل فرار و خروج آتش را می دانید.
اگر چیزی درست به نظر نمی رسد، آن را گزارش به مسئول ساختمان و یا مقام قانونی مسئول کنید.
اگر به دلیل مشکلات حرکتی یا سلامتی نمی توانید برنامه فرار را به تنهایی دنبال کنید، می توانید با مقام قانونی مسئول (اداره آتش نشانی) در خواست راهنمایی و مشاوره داشته باشید.
تمام مناطق و مسیر خروج مشترک با سایر همسایگان را خالی از اشیا نگه دارید. هر اقلامی را که در مناطق مشترک نگهداری می شود فوراً به صاحبخانه یا ارائه دهنده مسکن یا مسئول و مدیر ساختمان خود گزارش دهید.
در صورت مشاهده تجهیزات ایمنی آتش نشانی آسیب دیده یا خراب شده، بلافاصله آن را به مدیر ساختمان گزارش دهید.
اگر در محل سکونت اجاره ای زندگی می کنید، این مسئولیت مدیر ساختمان یا ارائه دهنده مسکن شما است که ارزیابی خطر آتش سوزی را انجام دهد و اقدامات ایمنی مناسب را در نظر بگیرد.
منبع:
Tyne and Wear Fire and Rescue Service
خدمات آتش نشانی و نجات شهر تاین و ور (به انگلیسی: Tyne and Wear) یکی از شهرستان های کشور انگلستان است که در ناحیه شمال شرقی انگلستان قرار دارد.
ترجمه و ویرایش: hamed heydari حامد حیدری /کارشناس ارشد مدیریت ایمنی و آتش نشانی شهری
یکی از سوالات پر تکرار آتش نشانان در زمینه رفتارشناسی حریق موضوع انفجار دود می باشد ، که در این مطالب می خواهیم درباره آن کامل توضیح دهیم .
انفجار دود
Smoke Explosion
انفجار دود می تواند در داخل یا خارج از محفظه آتش رخ دهد، زمانی که دود غنی از سوخت (گازهای قابل اشتعال ناشی از پیرولیز اجسام در حال سوختن) با هوای مخلوط شده و در محدوده قابلیت اشتعال قرار بگیرند انفجار دود رخ خواهد داد.
انفجار دود یک آتش سوزی سریع بوده و زمانی رخ می دهد که مخلوط دود و هوا در یک محدود قابلیت اشتعال رخ دهد و این انفجار می تواند در خارج و یا داخل اتاق یا فضای بسته رخ بدهد و در نتیجه یک جو فشار قابل توجهی را ایجاد نماید.
یکی از مثال‌های رایج زمانی اتفاق می‌افتد که دود در مناطق پنهان مانند اتاقهای دیگر یا فضاهای خالی (از جمله سقف کاذب، اتاقهای زیر شیروانی یا فضاهای خالی داخل دیوار) جمع میشود. این دود سپس با هوا مخلوط میشود تا در محدوده قابل اشتعال قرار گیرد و با منبع اشتعال مواجه میشود و در نتیجه به یکباره مشتعل و منفجره می گردد ، همانطور که به صورت گرافیکی در شکل زیر نشان داده شده است.
اگر احتراق در حجم نسبتاً محدودی رخ دهد، یا اگر موانع باعث تلاطم شوند، جلوی شعله ممکن است شعله های آتش شتاب بگیرد و منجر به فشار بیش از حد شود که ممکن است منجر به آسیب به ساختمان شود. همچنین اگر انفجار دور از محل آتش سوزی رخ دهد، خطر بیشتری ایجاد می کند زیرا آتش نشانان در مجاورت انفجار ممکن است از تجهیزات حفاظتی کامل استفاده نکرده باشند.
انفجار دود همچنین می تواند در داخل یک محوطه بدون هیچ تغییری در تهویه رخ دهد و آتش نشانان را غافل گیر کند. در شکل زیر، انفجار دود به دنبال فروپاشی آتش سوزی در یک محفظه بسته، در نتیجه تهویه کم رخ می دهد.
مهم ترین تفاوت بین بک درفت و انفجار دود در همین نکته می باشد که انفجار دود می تواند حتی در یک فضای که تهویه تغییر نکرده است نیز رخ بدهد ، بنابراین توصیه می شود در تمام عملیات های اطفای حریق که در فضای بسته می باشد حتما آتش نشان با تجهیزات کامل پیرامون و داخل محل آتش سوزی حاضر باشند.
به طور طبیعی با سرد شدن هوا و قرار گرفتن در فصلی سرد، استفاده از وسایل گاز سوز در منازل و محیط های کاری افزایش می‌یابد، اما در این خصوص نیاز است تا با رعایت اصول ایمنی از وقوع برخی حوادث جلوگیری کنیم. زندگی ایمن در این قسمت شما را با انواع و اقسام وسایل گرماساز آشنا می کند. وسایلی که می تواند فصل پاییز را برای شما گرم و مطبوع و خوشایند کند.
آبگرمکن:
یکی از وسایل گازسوزی که عمدتاً پس از لوله کشی گازمنازل تهیه می شود، آبگرمکن می باشد. این وسیله که همانند وسایل گازسوز دیگر بخودی خود هیچ خطری ندارد و در واقع جهت استفاده و به منظور راحتی و آسایش خانواده تامین می شود، چنانچه اصول ایمنی درکار کردن با آن رعایت نشود می تواند خطر ساز و فاجعه آفرین باشد.
لازم است به این نکته توجه شودکه نصب آبگرمکن در حمام یا فضایی که بطور عادی در آن هوا جریان ندارد باعث کمبود اکسیژن شده و ایجادخفگی می کند ضمن اینکه نصب هرگونه وسیله گازسوز در حمام مغایر اصول ایمنی است.
آبگرمکن دیواری در حدود دو تا سه برابر یک آبگرمکن زمینی نیاز به مصرف گاز دارد و در نتیجه اکسیژن موجود در فضای مسکونی را به سرعت مصرف کرده و در صورتی که هوا جریان نداشته باشد، کمبود اکسیژن در فضای آپارتمان منجر به بدسوزی آبگرمکن و تولید گاز سمی co میکند. بنابراین همواره بایستی برای دستگاههای گازسوز و خصوصاً آبگرمکن دیواری پیش بینی‌های لازم در رابطه با ورود هوای تازه صورت گیرد.
1- در ساختمانهای کوچکتر از ۵۰ متر مربع بدلیل فضای محدود و در صورتی که دریچه های تهویه و امکان ورود هوای تازه پیش بینی نشده باشد، نصب آبگرمکن دیواری میتواند حادثه‌ساز باشد.
۲- از نصب آبگرمکن دیواری در توالت و حمام جداً خودداری نمائید.
3- از نصب آبگرمکن دیواری در مغازه هایی که برای استراحت شبانه کارکنان استفاده میشود خودداری نمائید.
پس همیشه یادتان باشد آبگرمکن و سایر وسایل گاز سوز را هرگز در حمام و فضاهای محدود و بدون تهویه نصب نکنید.
خاری های گاز سوز:
1- در صورتیکه بعد از فصل سرما بخاری را جمع آوری می کنید حتما انتهای شیر را با در پوش مسدود نمایید و درهنگام وصل مجدد از افرادبا صلاحیت کمک بخواهید.
۲- یکی از نکات اساسی این است که همیشه اجازه بدهید هوای کافی برای تنفس شما و جهت سوختن بخاری گازسوز به اتاق برسد. وجود روزنه های زیر دربها برای این منظور مفید می باشند. بنابراین روزنه های زیر دربها را با اشیاعی همچون پارچه، پتو و … مسدود نکنید.
۴- از صحیح سوختن گاز و سلامت بخاری بوسیله افراد ذیصلاح مطمئن شوید.
۵- از سلامت دودکش مربوط به بخاری اطمینان حاصل نمایید.
۶- از تبدیل بخاری و سایر وسایلی که با سوختهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرند به وسایل گازسوز جدا خودداری کنید.
هر بخاری و یا سایر وسایل گاز سوز باید به یک دودکش مجزا و مجهز به کلاهک متصل باشند.
۷- قرار گرفتن پرده، لباس، رختخواب، ظروف پلاستیکی و سایر اشیاء قابل اشتعال در مجاورت بخاری می تواند سبب وقوع آتش سوزی در منزل گردد.
۸- درصورتیکه احساس کردید سوخت بخاری ناقص بوده و یا باشعله آبی نمی سوزد به آن بی‌تفاوت نمانید، ممکن است این نقص ناشی از نرسیدن هوای کافی به بخاری باشد.
دقت نمایید بخاری بایستی همواره با شعله آبی بسوزد.
شومینه:
شومینه وسیله گرمایشی است که در سالهای اخیر بیشتر به عنوان دکور و تجملات از آن استفاده می شود. توجه داشته باشید وسائل گازسوز فقط می تواند نیازهای گرمایشی را تأمین نماید و هر نوع بهره برداری فرعی و احیاناً غیراستاندارد و نا ایمن از آنها می تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد.
جهت ایمنی بیشتر توجه شما را به نکات ذیل جلب می نماید:
به منظور جلوگیری از خطر نشتی گاز، شومینه بایستی مجهز به ترموکوپل و شیر جداگانه قطع و وصل باشد.
نحوه ساخت تنوره آجری شومینه بایستی به نوعی باشد که اولاً به سهولت مکنده گازهای حاصل از احتراق باشد و ثانیاً جهت دهنده گازهای حاصل از احتراق به سمت بالا و دودکش فلزی تعبیه شده(دربخش فوقانی)باشد.
اجاق شومینه بایستی کاملاً در راستا و زیر دودکش قرار داده شود تا گازهای حاصل از احتراق به فضای اتاق نفوذ نکند.
برای خروج سهل و ایمن گازهای حاصل از احتراق از دودکش به قطر ۱۵ سانتیمتر استفاده شود.
نصب شومینه در آپارتمانهای کوچک می تواند خطرساز باشد. در اینگونه مواقع ترجیحاً از بخاری گازی استفاده شود.
دودکش شومینه بایستی بدون درز تا بالای بام ادامه داشته و حتماً دارای کلاهک H باشد.
شیر شومینه را در پایان فصل زمستان بسته و خروجی آنرا با درپوش مسدود نمایید.
به هیچ عنوان به منظور رقص نور شعله، شومینه را عمداً زردسوز ننمائید. شعله زرد به معنی تولید گازسمی مونواکسیدکربن در دستگاه می باشد.
با توجه به امکان نفوذ گازسمی(CO) از درزهای دودکش آجری به ساختمان حتی الامکان درشومینه ازدودکش آجری استفاده نگردد.
دودکش شومینه مستیماًتابالای بام(بدون استفاده از زانوهای متعدد) ادامه داشته باشد.
شیرشومینه بایستی خارج ازآن قرارداده شود تا در هنگام آتش سوزی احتمالی بدون هرگونه آسیب بتوان گاز را قطع نمود.
ارتفاع دهانه نمای دودکش نبایستی آنقدر زیاد باشد که بخشی از گازهای حاصل ازاحتراق به محل سکونت شما نفوذ نماید. برای ساخت شومینه نیاز به مشاوره با کارشناسان معتبر می باشد.
بدلیل انتقال حرارت از اجاق شومینه به رابط شیر اصلی گاز حتماً بایستی از لوله های مسی فشارقوی و اتصالات مطمئن استفاده شود.
قبل ازروشن نمودن شومینه حتماً از بازبودن دریچه شومینه(دمپر) اطمینان حاصل نمایید. چنانچه دمپر درحالت بسته باشد، تمامی گازهای سمی ناشی از احتراق به فضای مسکونی برگشته و خطرناک می باشد.
اجاق گاز:
1- اجاق گازهای بزرگ و سایر وسائل گازسوزی که به طور ثابت در یک محل نصب می شوند باید بوسیله لوله فلزی به سیستم لوله کشی ساختمان وصل گردند.
۲-در هنگام روشن کردن اجاق گاز ابتدا شمعک یا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را باز کنید.
۳- در اجاق گازهائی که پیلوت(شمعک) ندارند همیشه ابتدا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را باز کنید.
۴ – اگر اجاق گاز و وسائل گازسوزی که مورد استفاده شما قرار می گیرند دارای پیلوت(شمعک) می باشند چنانچه بعد از باز کردن شیر گاز مشعل روشن نشود معلوم میشود که پیلوت میزان نیست و یا خاموش شده است. در هر حال باید فوراً شیر اصلی را بست و بوسیله افراد خبره به بررسی و رفع علت پرداخت.
۵- سررفتن ظرف غذا و مانند آنها برروی اجاق گاز ممکن است باعث خاموش شدن گاز گردد. بنابراین هنگام استفاده از اجاق گاز باید دقت شود که ظرف غذا سر نرود.چنانچه این عمل اتفاق افتاد و شعله خاموش شد باید فوراً شیر گاز را بسته و پس‌از خارج کردن گازمنتشر شده در فضای آشپزخانه، اجاق گاز را تمیز و آماده روشن کردن مجدد نمود.
۶- همیشه مراقب باشید که مشعلهای اجاق گاز و ضمائم آن کاملاً تمیز و مرتب باشد تا گاز بتواند به راحتی و به اندازه کافی به مشعل برسد و با شعله آبی بسوزد.
۷- برای نظافت اجاق گازباید هفته ای یک یا دو دفعه شیر مصرف مربوطه را بسته و مشعلها و ضمائم آن را از جای خود بیرون آورده و پس‌از تمیزکردن و شستن، کاملاً آنها را خشک‌کرده و دوباره در جای خود قرار داده شود.
۸- از وارد آوردن ضربه بوسیله دیگ و سایر ظروف سنگین بر روی اجاق گاز جداً خودداری کنید زیرا این عمل باعث سست شدن اتصالات و نشت گاز می شود.
۹- وسایل گازسوزمخصوصاً اجاق گاز رادر محل وزش جریان باد مانند مقابل باد بزن های برقی، پنجره و… قرار ندهیدزیرا این عوامل باعث خاموش شدن شعله می شوند و درنتیجه چون شیر اجاق باز است گاز در فضا پراکنده می شود و تولید خطر و آتش سوزی می کند.
یادآوری:
بدین ترتیب در رابطه با استفاده صحیح از اجاق گاز شش نکته بسیار مهم است.
1- ابتدا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را باز کنید.
۲- اجاق گاز باید همیشه با شعله آبی بسوزد.
۳- از وارد آوردن ضربه بوسیله ظروف سنگین روی اجاق گاز خودداری نمایید.
۴- اجاق گاز و سایر وسایل گاز سوزرا درمعرض کوران هوا و جریان باد قرار ندهید.
۵- از سر رفتن ظروف غذادرروی اجاق گاز جلوگیری نمایید.
۶ – حتی الامکان از اجاق گازهای مجهز به ترموکوپل استفاده کنید
دودکش ها:
وسایل گازسوز نیز همانند سایر وسایل مشابه جهت روشن شدن و سوختن مناسب نیاز به هوا دارند و تنها راه ارتباطی آنها با فضای خارج از ساختمان از طریق دودکش می باشد. گاز گرفتگی از جمله حوادثی است که معمولا در اثرفقدان دودکش مناسب برای وسایل گازسوز به خصوص بخاری و آبگرمکن و عدم تهویه کافی درفضای اتاق روی میدهد. سوختن ناقص گاز و تجمع گازهای مسموم کننده و یا حتی کمبود اکسیژن سبب مسمومیت افرادی که درچنین فضایی تنفس می کنند شده و ممکن است به مرگ آنها منتهی شود. بنابراین برای جلوگیری از خطرات ناشی از سوختن ناقص وسایل گازسوز و گازگرفتگی به این نکات دقیقاً توجه شود.
هر وسیله گاز سوز باید دارای یک دودکش استاندارد و مجزا ومجهز به کلاهک باشد.
همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز را بازرسی و از آببندی و ثبات آنها اطمینان حاصل نمایید.
مسدود شدن دودکش سبب سوخت ناقص و ایجاد گازهای خطرناک و مسموم کننده وبرگشت چنین گازهایی به داخل فضای زندگی گردیده و باعث گازگرفتگی ومرگ می شود.
دودکش وسایل گاز سوز در محل عبور از شیشه های پنجره نباید مستقیماً با شیشه در تماس باشد. زیرا در چنین صورتی امکان شکستن شیشه در اثر حرارت و لق شدن و افتادن دودکش وجود دارد.
در صورتیکه دودکش از پنجره به بیرون هدایت شده است باید دارای حداقل یک متر ارتفاع عمودی از محل خروج از پنجره باشد.
هر چند وقت یکبار کلاهک دودکش های وسایل گازسوز را بازرسی وچنانچه کلاهک افتاده باشد آنرا در محل خود نصب کنید. قابل ذکر است که کلاهک علاوه بر اینکه از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیا به داخل دودکش جلوگیری می کند، در منظم سوختن وسیله گازسوز نیز موثر است. ضمناً از فشردن بیش از اندازه کلاهک که باعث تغییر حالت وگرفتگی منافذ خروج گازهای دودکش می شود نیز خودداری کنید.
انتهای دودکش های توی کار باید حداقل ۱ متر از سطح پشت بام بالاتر باشد.
هر وسیله گازسوز بایستی دارای دودکش مناسب و بدون اشکال جهت تخلیه گازهای حاصل از احتراق به فضای آزاد باشد و هرگونه نقص و نارسایی و رعایت ننمودن استانداردها در این مورد موجب حادثه خواهد گردید.
در هنگام ساخت، خرید واجاره منزل به دودکش وسایل گازسوز کاملاً توجه فرمائید و تا حدالامکان از خرید و اجاره خانههائی که فاقد دودکش مناسب در داخل دیوار می باشد خودداری فرمائید.
تمام دودکش های وسائلگازسوز بایستی حتماً مجهز به بخش عمودی متناسبوکلاهک H باشد.
از قراردادن خروجی دودکش به صورت افقی با کلاهک و یا بدون کلاهک در زیر سقف و بالکن جداً خودداری فرمائید.
دودکش در داخل دیوار وخارج آن و محلاتصال بهوسیله گازسوز بایستی کاملاً آببندی باشد. هردرز کوچکی میتواند باعث خروج گازهای حاصل از احتراق و حادثه گردد.
حتیالامکان از نصب زانوی اضافی در مسیر دودکش خودداری نمائید. زیرا زانو کارآئی دودکش را کاهش میدهد.
به هیچ عنوان دودکش وسایلگازسوز وهواکش)فن(را از یک لوله یا کانال مشترک عبور ندهید.
برای دودکش داخل و بیرون دیوار به هیچ عنوان از لولههای پلاستیکی و غیر مقاوم در برابر حرارت استفاده نشود.
دودکش باید از ورقهای ضد زنگ(گالوانیزه) و نسبتاً ضخیم انتخاب شود.
آبگرمکن و بخاری حتماً بایستی مجهز به دودکش باشد. از نصب این وسیلهها بدون دودکش در محیطهای بسته جداً خودداری نمائید.
استفاده از دودکشهای مشترک بایستی با نظر متخصصین و مهندسین مشاور تأسیساتی انجام گردد.
استفاده از دودکشهای آکاردئونی آلومینیومی بعلت عدم امکان آببندی در ابتدا و انتها خطرناک میباشد.
از قراردادن قطعات لوله دودکش بصورت لب به لب خودداری نمائید و حتماً از دودکشهای نوع نر و ماده که باعث آببندی در محل اتصال و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق خواهد شد، استفاده نمائید.
ازاضافه نمودن به طول بخش افقی دودکش در قسمتهای فوقانی ساختمان جهت ساخت اطاقک و انباری بر روی بام خودداری نمائید. در هنگام ساخت طبقهای جدید دودکشهای قدیمی را عمودی و استاندارد ادامه داده و در حین عملیات ساختمانی دودکش را در مقابل ریزش مصالح و نخاله ساختمانی و انسداد داخلی کاملاً محفوظ نگهدارید.
هنگام عبور دودکش از داخل دیوار و تقاطع آن بایستی قطر لوله فلزی کاملاً یکسان باشد کمکردن قطر لوله هنگام خروج از ساختمان)دیوار یا سقف(مجاز نمیباشد.
ازنصب دودکش درحیاط خلوتهای رو بسته خودداری نمائید. داکت دودکشها باید خروجی از بالا و پایین به هوای آزاد داشته باشد و به هیچ وجه هیچگاه بالای داکت مسدود نگردد.
دودکشها را مرتباً بازرسی نمائید و از آزادبودن مسیر دودکش اطمینان حاصل نمائید.
اطراف لولههای دودکش موجود در موتورخانه بایستی کاملاً آببندی گردد تا از نفوذ گازمونواکسید کربن(CO) به داخل بنا و یا موتورخانه جلوگیری شود.
در هنگام هرگونه ساخت و ساز مراقب باشید، مصالح ساختمانی بداخل دودکشها ریخته نشود و راه ورودی دودکش را مسدود نکرده باشد.
هر ساله قبل از روشن کردن وسائل گرمازا، مراقب باشید مسیر دودکشها توسط پرنده ای لانهسازی و مسدود نشده باشد.
بخش عمودی)خروجی(دودکش حداقل بایستی ۳ برابر بخش افقی درنظر گرفته شود و حداقل ارتفاع بخش عمودی نبایستی از یک متر کمتر باشد.
از تغییر قطر در خروجی دودکش و کم کردن سایز آن خودداری نمائید.
جهت جلوگیری از پدیده خطرساز «مکش معکوس» در ساختمانها لازم است بر روی قسمت زیرین درب ورودی هر آپارتمان از دریچه تهویه کرکره ای یا آیفونی مناسب به طول ۵۰×۲۰ سانتیمتر استفاده گردد. همچنین زیر دربهای ورودی اطاق خواب ها نیز حدود ۳ تا ۵ سانتیمتر بازباشد.
انتهای کلیه دودکشها بایستی حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از دیوارههای جانبی نیز حداقل یک متر فاصله داشته باشد و حتی المقدور ازکلاهک Hاستفاده گردد.
قسمت عمودی دودکش بایستی برروی پایههای مناسب قرارگیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود و از کج شدن آن جلوگیری بعمل آید. ضمناً بخش عمودی دودکش برروی نماها بایستی توسط بستهای مناسب به دیوار محکم گردد. همچنین مراقب چرخش کلاهک به سمت زمین باشید، در این صورت اینگونه دودکشها کارآئی لازم را ندارند و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق جان شما را تهدید میکند.
رعایت موارد فوق موجب جلوگیری از پس زدن و بازگشت گازهای سمی وسایل گازسوز به داخل منازل(مکش معکوس) می شود.
عبور دودکش ازفضای داخل سقف کاذب و علی الخصوص حمام به دلیل امکان پوسیدگی و نشت گاز منواکسیدکربن خطرناک است.
دمپر خروجی دودکش شومینه(قبل از روشن کردن) بایستی کنترل تا از سلامت حرکت دمپر(دریچه داخلی که توسط زنجیرباز و بسته می شود) و باز و بسته شدن آن اطمینان حاصل شود، در صورت باز نشدن دمپر، گاز منواکسید کربن فضای ساختمان را مسموم مینماید.
جهت تأمین هوای مورد نیاز وسایل گازسوز از قبیل آبگرمکن دیواری و بخاری در آپارتمانهای محدود ضروری است دریچه تهویه ای در محل مناسب(ترجیحاٌ پشت وسیله گازسوز) که به هوای آزاد مرتبط است تعبیه شود.
دودکش بایستی مجهز به بست نگهدارنده باشد و در محل خود محکم شود.
برای شومینه به دلیل امکان پس زدن گازهای حاصل از احتراق بهتر است از دودکش به قطر ۱۵ سانتی متر استفاده کرد.
حتی الامکان از دودکشهایی که از پنجره به بیرون هدایت میشوند بایستی اجتناب نمود. چنانچه ناچاراً دودکش از پنجره به بیرون هدایت شود باید به روش صحیح و کاملاً محکم در محل خروج از پنجره مهار و مجهز به کلاهک شود و حداقل دارای ۱ متر ارتفاع از محل خروج باشد. در صورتیکه هنگام بهرهبرداری و روشن بودن وسیله گازسوزبا آزمایش قرار دادن دست بر روی دودکش مشاهده گردید که دودکش مذکور سرد می باشد از این دودکش بایستی صرفنظر نموده و ضروری است دودکشی تعبیه گردد که تا بالای بام ادامه داشته باشد.
اتصال خروجی دودکش به درز انبساط بین دو ساختمان می تواند باعث نفوذ گاز منواکسیدکربن از منافذ به هر کدام از این ساختمانها شود.
به منظور وجود هوای کافی و پرهیز از سوختن ناقص در وسایل گازسوز بایستی راه ورود هوا به داخل اتاقها توسط روزنه های مناسب(در زیر دربها، دریچه های کرکرهای پایین دربها و...) یجاد شود. این موضوع به ویژه در اتاقهای کوچک و فضاهای زیرزمینی از اهمیت و حساسیت فوقالعاده ای برخوردار است. در این راستا لازم است توجه فرمائید که معمولاً یک بخاری در حدود ۱۵ برابر حجم گاز مصرفی به هوای تازه جهت سوختن نیاز دارد.یک بخاری معمولی خانگی بایستی درحدود ۱۵متر مکعب در ساعت هوای تازه دریافت کند تا قادر به سوزاندن مناسب گازطبیعی باشد. بنابراین ملاحظه می شودکه منافذ ورود هوا چه تأثیر حیاتی در این رابطه دارند.
مسدودشدن دودکش لوازم گازسوز(حتی درحد جزئی) باعث ناقص سوزی و پس زدن گازهای سمی به فضای اتاق می شود. همواره از مسدود نبودن دودکشها اطمینان حاصل فرمائید.
به منظور نصب دودکش وسایل گازسوز از کمترین تعداد زانو استفاده شود زیرا در اینصورت مکش دودکش کم شده و موجب پس زدگی گازهای خطرناک حاصل از احتراق می شود.
توصیه می شود در طراحی و ساخت ابنیه نوساز، دودکش کلیه وسایل گازسوز پیش بینی شود و نقشه مربوطه توسط مهندس ناظر تأیید شود. نصب دودکش بعد از اتمام پروژه بر روی نما در ساختمانهای جدیدالاحداث کاملاً بی مورد است.
مراقب باشید البسه آویزان شده شما در تراس، دودکش همسایه پایین را مسدود نکند.
دودکش و اتصالات مربوطه در حیاط خلوت و داکتها بایستی حتماً دارای بست و تکیه گاه مناسب باشد.
دودکشهای آجری به دلیل نفوذ گاز از درزها به سایر قسمتها خطرساز میباشد.
دودکش شوفاژ براساس ظرفیت مربوطه و بایستی دارای قطر مناسب باشد.ضمناً حداقل قطر برای کمترین مصرف دستگاه های شوفاژ لوله به قطر۲۰ سانتیمتر پیشنهاد میشود.
برای کلیه آبگرمکن های دیواری دودکش به قطر ۱۵ سانتیمتر به بالا پیشنهاد میشود.
دریچه دودکش بایستی بالاتر از وسیله گازسوز قرارگیرد و نصب هرگونه دودکش از ارتفاع دستگاه به سمت ارتفاع پائین تر(شیب از وسیله گازسوز به سمت زمین) خطرناک است و موجب پس زدن محصولات سمی احتراق می شود.
به ازای هر زانوی ْ۹۰ در دودکش، لازم است به ارتفاع بخش عمودی اضافه گردد.
حتی الامکان در آپارتمانهای زیر ۵۰ متر مربع سیستم گرمایش بوسیله شوفاژ انجام شود و از وسایل گرمایشی همچون بخاری یا آبگرمکن دیواری استفاده نشود.
ساخت حمام در کنار شوفاژخانه خطرناک و حادثه ساز است.
نصب دو وسیله گاز سوز شومینه و بخاری در آپارتمانهای کوچک و استفاده همزمان از آنها میتواند احتمالاٌ آثار زیانباری را به بار آورد.
نسبت به مشاهده شعله زرد رنگ در وسائل گازسوز بی تفاوت نباشید چون این مشکل ناشی از نرسیدن هوای کافی یا نقص در دستگاه گازسوز و… است.
هرگونه نشتی لوله های آب گرم خطرناک است چون در این صورت باعث مدام سوزی آبگرمکن گازی میشود. این موضوع باعث مصرف سوخت بیشتر، اکسیژن بیشتر و در نهایت خطراحتمالی میشود.
اگر در منزل دچار سردرد، سرگیجه، تهوع و … می شوید علت در وسایل گازسوز نیز می تواند باشد. معمولاً در اثر نبودن هوای کافی و عیوب وسایل گازسوز عمل احتراق مختل می گردد و گازهای مضر و خطرناک تولید و در سطح خانه پخش می شودکه موجب عوارض بعدی می شود.
داکت مسیر دودکشها و آپارتمانها در بالای بام و طبقه همکف(در ابتدا و انتها) حتی الامکان بایستی باز و به فضای آزاد راه داشته باشد تا اگر نشتی در مسیر دودکش بوجود آمد به بیرون هدایت شود و به داخل ساختمان نفوذ نکند.
برای پکیج منازل بدلیل مصرف بالا حتی الامکان بایستی از دودکش به قطر ۱۵ سانتی متر و بیشتر استفاده شود.
استفاده از گچ و مصالح ساختمانی برای پرکردن فواصل و درزهای ما بین دودکشها در داخل دیوار ساختمان موجب گرفتگی گردیده وحوادث بسیاری را باعث شده است از این کار جداً خودداری نمائید.
استفاده از سطل آب و قراردادن دودکش در آن جهت تصفیه گازهای سمی به جای نصب دودکش استاندارد خطری جدی برای مصرفکنندگان گاز طبیعی)حتی در فضاهای کوچک نظیر مغازه و فروشگاه(میباشد. حوادث مرگباری از این باور غلط تاکنون بروز کرده است.
آزمایش دودکش
برای اطمینان از صحت عملکرد دودکش ۳ آزمایش آسان ذیل را میتوان انجام داد.
ساده ترین آزمایش هر دودکش دست زدن و لمس آن است. سردی دودکش نشانه عدم عبور گازهای سمی حاصل از احتراق وسیله گازسوز و زنگ خطری برای شما است. وقتی وسیله گازسوز کار می کند بایستی دودکش داغ باشد و نوک انگشتان داغی آنرا حس کند.
آزمایش بعدی استفاده از شمع و یا شعله کبریت در محل دریچه و مبدأ دودکش در اتاق(محل مصرف) میباشد. با قرار دادن کبریت روشن درابتدای دریچه بایستی شعله به سمت داخل دودکش کشیده شود. این موضوع نشانه کـارکردن و مکش مناسب دودکش و در صورتیکه تغییری در شعله ایجـاد نشود نشان دهنده عدم مکش مناسب دودکش میباشد.
هنگام خرید و یا اجاره خانه و قبل از وصل وسایل گازسوز به دودکش، مسیر دودکشها را بایک وزنه و طناب محکم از پشتبام تا محل دریچه و مبدأدودکش کنترل نمائید تا از بازبودن آن کاملاً مطمئن شوید.
شیلنگ های گاز:
1- رعایت نکات ایمنی درخصوص استفاده از شیلنگ‌های مناسب برای اتصال وسائل گازسوز به لوله‌کشی ساختمان از اهمیت ویژه و حساسی برخوردار میباشد و چنانچه این موارد نادیده و یا کم اهمیت شمرده شوند در نهایت باعث بروز اتفاقات ناگواری خواهند بود.
۲- شیلنگ‌های لاستیکی معمولی در برابر ترکیبات نفتی و گازی به سرعت فاسد میشوند. به همین دلیل برای وصل کردن اجاق گاز و سایر وسایلی که استفاده از شیلنگ برای اتصال آنها به سیستم لوله‌کشی گاز مجاز شناخته شده، باید از شیلنگ‌های لاستیکی تقویت شده(چند لایه) که مخصوص گاز ساخته شده است استفاده نمود.
۳- برای وصل کردن بخاری به لوله‌کشی گاز هرگز از شیلنگ‌های آب و … غیراستاندارد استفاه نکنید.
۴- شیلنگهایی که ترک دارد را قبل از نشتی گاز حتماً تعویض کنید.
۵- شیلنگ‌های لاستیکی را باید هرچند مدت یکبار مورد بازدید قرارداد تا اطمینان حاصل شود که شیلنگ‌های مورد استفاده سوراخ نشده، ترک برنداشته و از محل بست بریده نشده باشند.
۶- شیلنگ‌های گاز را در محل اتصال به شیر و دستگاه گازسوز بوسیله بست فلزی مناسب(مجهز به نوار لاستیکی) داخلی مهار کنید و هیچگاه از شیلنگ‌های فرسوده و غیر استاندارد استفاده نفرمائید.
کنتور:
قبل از اینکه وسائل گاز سوز خود را به سیستم لوله کشی گاز طبیعی وصل نمایید لازم است به چند نکته مهم توجه داشته باشید:
لوله‌کشی داخلی توسط شرکت مجری تحت فشار هوا قرارگرفته و هیچگونه افت فشار درگیج(فشار‌سنج) مشاهده نشود. کم شدن فشارداخلی نشانه نشتی در لوله‌کشی گاز میباشد.
مطمئن شوید جهت لوله‌کشی از اجناس استاندارد استفاده شده باشد.
رگولاتور و کنتور نصب شده برای ساختمانی که شما در آن زندگی می کنید ظرفیت معینی را دارد. چنانچه قصد توسعه لوله کشی داخل و اضافه نمودن وسائل گازسوز را دارید حتماً این موضوع را با شرکت ملی گاز ایران در میان بگذارید تا ضمن دریافت راهنمائی های لازم در صورتی که نیاز به تعویض رگولاتور و کنتور باشد اقدام گردد.
توسعه لوله کشی داخلی و اضافه نمودن وسائل گازسوز توسط افراد غیر متخصص میتواند عواقب وخیمی را برای مشترکین به دنبال داشته باشد.
رگولاتور و کنتور گاز زیرنظر شرکت ملی گاز ایران و با رعایت تمامی نکات ایمنی و فنی و در محل مناسب نصب می گردد. بنابراین فقط شرکت ملی گاز ایران مجاز است در صورت لزوم محل آنها را تغییر دهد.
رگولاتور مجهز به وسائل ایمنی خاصی است که در صورت بروز نقص در سیستم لوله کشی شهر، به طور اتوماتیک جریان گاز را قطع می کند تا مصرف کنندگان در معرض هیچگونه مشکلی قرار نگیرند. از دستکاری کنتور و رگولاتور اکیداً خودداری نمائید و چنانچه در این تجهیزات اشکالی ملاحظه گردید سریعاً با تلفن ۱۹۴(مرکزپیام) و یا امداد گازرسانی که شماره آن در پشت قبض ذکر شده است تماس حاصل فرمائید.
در هنگام قطع گاز از شبکه شهر و در مرحله نخست فوراً شیر اصلی گاز را بسته و سپس شیرهای مصرفی خانگی کلیه واحدها درساختمان را ببندید.
راه‌اندازی مجدد لوله‌کشی گاز بایستی با حضور کلیه ساکنین و کنترل بسته بودن کلیه شیرها و نهایتاٌ تخلیه هوا ازدورترین شیرها در هر واحد و هماهنگی با شرکت گاز انجام شود.
از دستکاری کنتور خودداری نمائید.
روشنایی با گاز:
نکات ایمنی در مورد استفاده از روشنایی به شرح زیر است:
روشنایی گازی برای مواقعی که جریان برق در ساختمانها قطع می گردد پیش بینی شده است. این روشنایی موقتی و تا زمان وصل مجدد برق می باشد. بنابراین نصب چراغ روشنایی در قسمتهای مختلف منازل(بدلیل عدم خروج گازهای حاصل از احتراق) کاری غیر منطقی و خطرناک می باشد. در هر آپارتمان نصب یک عدد چراغ روشنایی گازی در محل ایمن منطقیمی باشد.
نصب شارژر و یا چراغهای برقی اضطراری در این مواقع بهتر است.
نکات ایمنی:
نصب روشنایی در کنار پرده و یا هر مورد قابل اشتعال دیگر بدلیل امکان سرایت شعله ناایمن می باشد.
نصب روشنایی مقابل دریچه کولر خطرناک می باشد، زیرا در هنگام وصل مجدد برق کولر شروع بکارو چراغ روشنایی را خاموش می کندو در صورت عدم توجه و اطلاع مشترک، باعث نشتی و نتیجتاً انفجار خواهد شد.
ـچراغ روشنایی به تعداد زیاد(مانند لوستر) خطر ساز می باشد.
نصب چراغ روشنایی در راهرو و محلهای روباز که در معرض کوران هوا قرار دارد نیز مطابق با ضوابط ایمنی نمی باشد.
برای نصب چراغ روشنایی به شیر مربوطه، بدلیل تأثیر حرارت بر لوله و اتصالات، از لوله های مسی و اتصالات برنجی استفاده شود.
برای نصب چراغ روشنایی از افراد متخصص و معتبر کمک بگیرید.
هر چراغ روشنایی گازی بایستی دارای یک شیر قطع کننده مجزا باشد از اتصال آن به شیرهای اجاق گاز، بخاری و یا آبگرمکن جداً خودداری نمایید.
سیستم حرارت مرکزی:
محل اتاقک موتورخانه بایستی به طریقیباشد که هوا در آن جریان داشته باشد. به عبارت دیگرهوا از دریچه ای وارد و از دریچه یا پنجره دیگری به خارج هدایت شود.
زیر درب موتورخانه جهت عبور جریان، حداقل ۵ سانتی متر با زمین فاصله داشته باشد و در قسمت پایین درب نیز یک دریچه مشبک جهت تهویه تعبیه گردد.
توصیه می شود موتور خانهمجهز به هواکش(FAN) باشد.
پنجره موتورخانه را همیشه نیمه باز نگه دارید.
منافذ دودکش ها باید کاملاً آببندی شده باشد.
کنترل نمایید از اطراف دیگ و مابین پره ها گازهای حاصل از احتراق در فضا پخش نشود تا در معرض خطر قرار نگیرید.
در هنگام ورود به موتورخانه، درب را باز نگه دارید و چند لحظه تأمل نموده و سپس وارد موتورخانه شوید تا در صورت وجود احتمالی گازهای سمی، تبادل هوا با فضای بیرون انجام گیرد.
ازتعبیه لوله های دودکش به صورت افقی و بیش از یک متر در موتورخانه، خودداری فرمایید.
از نصب زانوهای متعدد دودکش در موتورخانه جداً پرهیز نمایید.
در صورتیکه سیستم فعلی منزل شما بدین صورت بوده، در اولین فرصت نسبت به اصلاح سیستم دودکش دستگاه شوفاژ اقدام فرمایید.
اطراف لوله های بالارونده(آب سرد و گرم و..) از موتورخانه را کاملاً و توسط مصالح مناسب، آببندی نمایید.
در غیر اینصورت امکان نفوذ گاز سمی مونواکسیدکربن از اطراف لوله ها به واحد مسکونی شما وجود دارد.
آزمایش نشت یابی گاز:
1- بعد از وصل نمودن وسایل گازسوز به سیستم لوله‌کشی گاز و قبل از شروع به استفاده از وسیله گازسوز حتماً می‌بایستی آزمایش نشت گاز را انجام دهید.
۲- برای انجام آزمایش نشت گاز در یک ظرف مقداری آب ریخته و به آن صابون یا مایع ظرفشویی و یا پودر شوینده اضافه کنید. سپس قدری از آنرا بوسیله اسفنج و ابر بر روی محلهای اتصال بست وسیله گازسوز و همچنین محل اتصال بست با لوله‌کشی گاز و سپس برروی شیلنگ و یا لوله گاز بریزید. چنانچه برروی محلهای مزبور حباب تشکیل شد نشان دهنده نشت گاز است. چنانچه هنگام آزمایش نشت شدید گاز محرز گردید شیر مصرف آن وسیله گازسوز را ببندید و به بررسی و رفع عیب بپردازید.
هشدارهای عمومی:
در صورت استشمام بوی گاز موارد زیر را رعایت کنید:
– فورا شیر اصلی گاز را ببندید و شرکت گاز را مطلع فرمایید.
– تلفن حوادث گاز ۱۹۴ را همیشه به خاطر بسپارید
– از روشن کردن لامپ کبریت و فندک خودداری کنید و برق را از فیوز اصلی قطع کنید.
– هنگام نشت گاز در محل تاریک از چراغ قوه ای که در خارج از محل نشت گاز آن را روشن کرده اید استفاده کنید.
– افراد خانواده را از محل آلوده به گاز خارج نمائید.
– درب و پنجره ها را باز کنید.
– با تکان دادن حوله پنبه ای مرطوب به جریان هوا و تهویه اتاق آلوده تسریع بخشید.
– همیشه یک کپسول اطفاء حریق در منزل داشته باشید.
آموزش و راهنمایی:
- رعایت نکات ایمنی مخصوص همه افراد است.
-چنانچه نگران بازی کردن فرزندان خردسال خود با وسائل گازسوز هستید، درمواقع عدم استفاده از این وسائل حتماً شیر اصلی آنها را ببندید.
-چنانچه در میان اطرافیان شما کسانی هستند که نحوه رفتار صحیح با وسائل گازسوز را نمی‌دانند و خطرات گاز را نمی شناسند آنها را راهنمائی کنید.
-در استفاده از گاز طبیعی باید دقت کرد که هر چه میزان مصرف گاز در وسایل گازسوز کمتر باشد احتمال بروز خطر نیز کمتر میشود.
شیر اصلی:
-از برداشتن دسته شیر گاز خودداری فرمائید تا در مواقع ضروری بتوان به سرعت شیر را باز یا بسته کرد.
-هر وسیله گازسوز بایدیک شیر اصلی مستقل داشته باشد.
-در صورت ترک منزل برای مدت طولانی، حتماً شیر اصلی گاز را ببندید.
نشت گاز:
-هرگز برای پیدا کردن محل نشت گاز از شعله کبریت و امثال آن استفاده نکنید. در مواقع ضروری از کف مواد شوینده جهت تشخیص نشتی گاز استفاده گردد.
-هر چند وقت یکبار اتصالات دستگاههای گازسوز را بررسی نمائید تا اگر شیلنگ و اتصالات دچار فرسودگی گردیده سریعاً نسبت به تعویض آن اقدام شود.
منبع: سایت آتش نشانی تهران
